Thứ Hai, 29 tháng 9, 2025

cuộc sống đắt đỏ: thịt bò và đậu phụ

(1)

Mấy năm trước, bạn đánh chén của tôi cao hứng đầu tư món cổ phiếu của một hãng chuyên thực phẩm chay. Ông hoan hỉ nói cười, beyond meat là tương lai.

Giá một cổ phiếu mua vào lúc đó là gần 20 đồng tiền Mỹ. Hiện tại, nó đâu đó trên dưới ngưỡng một đồng. Tôi hỏi sao ông còn giữ chúng, ông bảo thấp vậy thì cứ để vậy thôi. Và mỗi lần đi qua giá kệ hàng chuyên sản phẩm plante-based với nhãn hàng công ty phát hành cổ phiếu thì mặt ông lão nhà ta cứ gọi là dài ngoẵng, coi rất chi là ngộ.

(2)

Hai tuần trước, sau khi từ school house - tiệm bia ở New Lebanon trở về, lão Tiên sinh hấp ha hấp háy thì thào bảo tôi, tuần sau thịt bò tăng giá, cỡ gấp ba lần.

Tôi nghe như chuyện bịa, hỏi sao ông biết. Chuyện lòng thà lòng thòng, đại khái là ông chuyên BBQ cuối mỗi tuần ở sân của tiệm bia được ông chuyên kiểm tra món an toàn thực phẩm gọi điện thông báo. Khách uống bia ai cũng nghe rõ mười mươi cuộc trò chuyện này, trong đó có ông lão nhà ta.

Tôi hỏi tiếp, tăng thì tăng nhưng sao nhiều vậy. Giải thích tôi nhận được là một phần Mỹ nhập kha khá thịt bò, phần nữa là với chăn nuôi nội địa thì giá cả vật tư liên quan giờ này tăng cao chẳng kém gì mức thuế áp cho thịt nhập khẩu. Khai sáng cho tôi xong rồi thì bạn đánh chén chép miệng, thời gian tới không ít hộ gia đình sẽ ít nhiều chật vật.

Đến giờ này, thịt bò đúng là tăng giá thật, như phần lớn các món thực phẩm cả sống lẫn chín, cả thiết yếu lẫn đồ "rác" [junk food]. Vừa mới hôm trước, tôi coi bọc thịt bò xay mua từ Scott's Meats, giá đúng là gấp đôi. Wow!

(3)

Nhà có hai người già với gần như là hai chế độ ăn uống nhưng điểm chung có không phải là ít. Chúng tôi đều thuộc tộc người thiếu thịt kém vui. Nhưng đồng thời, hẳn là do vấn đề tuổi tác, cái dạ của chúng tôi giờ rất chi là khiêm tốn, nói khác đi là chúng tôi ăn ít. 

Trong cái hoàn cảnh nhà không có trẻ con đang tuổi lớn và cũng không nốt người trưởng thành đang ở tuổi lao động cần nạp nhiều năng lượng, chúng tôi vẫn còn có thể xoay sở, co kéo ngân sách cho cái ăn cái uống. 

(4)

Có lẽ vì chưa đến mức "khiếp hãi" như một vài bà nội trợ người Mỹ mà tôi vẫn dư thừa năng lượng để mà nghĩ nhảm.

Thế nên có chuyện tối hôm trước, đột nhiên con giời phát hiện sao mình thông minh khi trịnh trọng trình bày suy nghĩ, dự phóng đậm mùi an ủi và động viên với bạn đánh chén của mình. Tui đây nghĩ ông cứ yên tâm với beyond meat. Vì giờ thịt bò tăng giá thì bà con sẽ chuyển sang ăn chay. Và nữa là vì đậu tương Mỹ đang ế thì có thể dùng đó mà chế thêm nhiều đậu phụ hoặc cho người chưa sẵn sàng "chay" thì chế thịt bò chay. Giá đậu phụ hẳn là rẻ, mà giá bò chay cũng hẳn là hấp dẫn. Từ đó suy ra, món cổ phiếu của hãng thực phẩm chay mà ông đang sở hữu sẽ cứ gọi là tăng giá vòn vọt thời gian tới a.

(5)

Vĩ thanh: một ông già lườm một bà già :-)))

Chủ Nhật, 28 tháng 9, 2025

dầu hẹ

Năm trước, tôi xin từ vườn của Father Mark một khóm hẹ nhỏ để trồng trong chậu. Rau lớn rì rì, không nhiều chẳng ít, đại khái là đủ để tôi thi thoảng cắt một nắm nhỏ làm món trứng bác hẹ hay trộn nhân sủi cảo.

Hè năm nay, tôi được chị người quen cho hẹ hai lần, mỗi lần là một ôm lớn hơn cả một kí-lô. Hẹ có nhiều thì tính sao đây (?). 

Tôi trữ hẹ, dưới dạng cấp đông cũng có mà sấy khô cũng có. Tôi làm bánh hẹ. Tôi làm kim chi hẹ. Mà hẹ vẫn còn nhiều.

Thế là ra món dầu hẹ - garlic chive oil này. Dầu hẹ rất xinh đẹp, cả trong cái lọ nhỏ chứa nó lẫn trên đĩa thức ăn như là điểm trang trí. Và dùng nó như gia vị cho món mì Udon trộn ăn rất ngon. 

dầu hẹ - garlic chive oil

chẳng liên quan :-)
dầu hẹ góp vui đĩa cuốn vịt quay

mì Udon trộn được dầu hẹ cho cả sắc lẫn hương

xưa mè nay kiếm: một món ruốc cá cay riềng

(1)

Cá rán với xíu dầu láng chảo, khi rán thì đậy kênh cái vung, và lửa để ở mức trung bình. Cá chín rồi cá nguội, nguội rồi thì được dằm thành các vụn cá. Gia vị cho món ruốc là riềng xay mịn, xíu tiêu, xíu ớt khô bếp Tứ Xuyên, và đương nhiên không thể thiếu muối. Ngoài ra còn có xiu xíu đường kiếm ngọt cùng một hai giọt mắm cốt. Vườn nhà đang sẵn hành lá xanh, tôi hái vài lá rồi thái nhỏ thả vô. 

Vụn cá ướp sau khoảng nửa giờ đến một giờ đồng hồ thì được cho vô lò sấy. Kiên nhẫn đợi. Và rồi tôi có ruốc cá kiếm.

Ruốc cá này ăn với cơm trắng, ăn với cháo hoa nấu đặc chút thì rất là ngon!

(2)

Ngày xửa ngày xưa, khi trong vốn từ vựng của tôi còn chưa có mấy từ "thực phẩm sạch/bẩn", thi thoảng Mẹ làm món ruốc cá mè vị riềng. 

Cá mè ngày đó con to đùng và là cá sạch. Ai bảo cá mè tanh thì cứ bảo, còn trong trí nhớ của tôi, món ruốc cá mè đó chẳng tanh tí nào. 

Ở xứ người, tôi làm và ăn ruốc cá kiếm thì lan man nhớ sang ruốc cá mè. Chẳng có liên quan quái gì giữa hai món, nếu không tính yếu tố riềng như là gia vị chủ đạo. 

Nhưng nhớ thì vẫn cứ là nhớ! Và không chỉ là hình ảnh chảo ruốc to Mẹ làm mà còn cả cái cảm giác yên lành và vô tư lự bất chấp hoàn cảnh vô cùng thiếu thốn của những ngày xưa cũ đấy.

ruốc cá kiếm tự xưng
còn chính xác là vụn cá kiếm sấy khô :-)

Thứ Bảy, 27 tháng 9, 2025

có gì trong chén: kem nhà làm

Lý do làm kem của tôi rất dài dòng và hài hước.

Vì tiếc mấy túi hạt café sắp chạm đáy thì tôi trộn chúng a-lô-xô lại với nhau, xay rồi ủ lạnh để có thức uống cold brew. Vì đánh kem cho món café ủ lạnh thi tôi lơ mơ tự hỏi tại sao không thử làm kem lạnh.

Lần đầu tiên làm món, tôi không có máy móc chuyên dụng chi chi, mà chỉ nhõn một cái phới lồng và một cái hộp cùng với hỗ trợ của tủ đông và rất nhiều công sức đánh và trộn, đương nhiên là bằng tay rồi.

Nguyên liệu có heavy cream, đường, half & half, xíu muối và xíu bột quế cùng một vốc nhỏ trái phúc bồn tử. Chỉ vậy thôi.

Lần đầu đánh kem với đường, muối và bột quế. Kem nghỉ trong tủ đông chừng một giờ thì được mang ra đánh tiếp, động tác này lặp đi lặp lại đôi ba lần, mỗi lần đánh lại nhớ bổ túc chút half & half và ở lần đánh lại cuối cùng thì thêm trái mâm xôi. Sau đó cho kem nghỉ dăm sáu tiếng (tôi để qua đêm).

Đánh, trộn thêm một hai lần, sao cho kem mịn vừa ý. Và sau đó thì đương nhiên là mình đánh chén 🍨 

Món kem nhà làm lần đầu tiên này ở đâu đó giữa chân chính ice cream và sorbet. Kết cấu là vậy, còn về vị thì với tôi vừa đủ ngọt và lại thực là ngon :-)

* Học làm kem từ: Adam Ragusea - Ice cream made with a pan, a spoon and a freezer 

vì cái tính ki-bo mà mình có ice cream nhà làm

khi mình không yêu nhúc nhích

Mùa hè chính thức kết thúc hôm đầu tuần. Tôi lười theo chân bạn đồng hành về nhà biển thì quyết định đối mặt thử thách ta đây ta sống một mình trên núi. 

Không tính những lần giơ tay chào mỗi khi có xe chạy qua trước nhà thì tôi chỉ có hai lần trực diện tiếp xúc, nhe răng nói cười mấy câu với tha nhân, một lần là với bác thợ đến bảo trì máy phát điện và lần còn lại là với chủ thầu kiêm thợ săn tay mơ Dave - người giúp ông lão nhà ta ghim giấy sở hữu rừng đổi lại việc được tự do săn bắn trong rừng của ông.

Và tôi đã "sống sót". Với không ít thành tựu nho nhỏ cả [bên] ngoài lẫn [bên] trong. 

Vườn rau mở rộng, với trung tâm là herb garden, căn bản đã thành hình rõ nét. Tôi có thời gian để nhìn con quái vật psy trong mình nhảy tưng tưng khi đọc và nghe tin tức của ngày; có thời gian để nghe Locomotive breath với một thái độ tiếp nhận mới; có thời gian để tính toán xem mình nên chọn ngả suy nghĩ nào nhân tưởng các chuyện xưa cũ; rồi nữa là mày mò thử nghiệm dăm ba món mới trong bếp nhỏ nhà rừng. 

Rất nhiều năm trước, cô nghệ sĩ đóng bỉm và tôi chí choé xung quanh chuyện tôi là "trạch lão bà" - danh xưng tôi tự vơ về mình hay "một con mụ không yêu nhúc nhích" - mô tả của cô bạn dành cho tôi. Giờ nghĩ lại chuyện này thì tôi phì cười. Gọi gì đi nữa thì bản chất tôi vẫn là không đổi: không yêu thích tiếp xúc với con người, thích ở yên trong xó của mình. 

mưa và mù đầu sáng, nhắc nhớ Sapa

sugar house chờ được phủ mái
các bậc đá này bị ông lão nhà ta chê quá bé

hương trầm Thế Hưng, xa Hà Nội hoá thành quà quý

cuối cùng thì tôi cũng cắt vài cành hoa cắm lọ
bình trong bộ sưu tập delicious ceramics của ông chủ nhà

rình dâu chín cho món uống cold brew

Thứ Tư, 10 tháng 9, 2025

kim chi dưa chuột

Làm xong hai mẻ kim chi dưa chuột, tôi thấy quan điểm của một bác bếp người Hàn rằng thì là mà kim chi dưa chuột là món dễ làm nhất trong đại gia đình kim chi xem ra thật là có lý. 

Tôi chọn công thức làm món có vẻ đơn giản nhất. Và như mọi khi, không thiếu một cái tặc lưỡi, thì bếp nhà mình chỉ có vậy như một bao biện cho chút xiên xẹo trong hành động làm theo. 

- Dưa xắt đoạn rồi bổ tư bổ sáu hay thậm chí là bổ tám tuỳ trái to hay nhỏ. Dùng dao nhỏ vát hay thìa cào bỏ phần lõi hạt. Xóc dưa với muối rồi để nghỉ 15 phút.

- Chắt bỏ phần nước muối tiết ra, để dưa tiếp tục nghỉ ngơi (và tiếp tục tiết ra nước) thêm 20 phút nữa. Sau đó dùng nước lạnh rửa dưa rồi để ráo.

- Paste trộn muối kim chi dưa chuột có: vụn ớt khô tự xưng Hàn Quốc (bạn đánh chén mua theo kiểu khách tự xúc từ bình to vô bao, túi ớt mang về nhà nguệch ngoạc một cái tên) + tỏi bằm + gừng bằm (chỉ xíu xíu) + hành tây xắt lát (optional) + hẹ xắt đoạn (thay cho hành lá xanh) + vừng trắng + đường và đương nhiên không thể thiếu là nước mắm.

- Dưa ráo, gia vị trộn đã sẵn sàng, vậy là kết hợp chúng với nhau. Đậy kỹ cái thau muối dưa và để nó ở một góc bàn bếp 3-4 giờ đồng hồ (tôi làm món tối muộn nên để luôn qua đêm). Sau đó cho dưa vô keo hay hộp đựng và bảo quản trong tủ lạnh. 

Qua một đêm, dưa chưa kịp bắt vị chua nhưng đảm bảo đủ vị để tự coi mình là kim chi, ăn giòn và tươi ngon. Còn để thêm đôi ba bữa thì coi như là chuẩn chỉnh vị kim chi đúng như mong đợi luôn :-)

* Tham khảo:

Aaron and Claire: Trust me. This is the easiest kimchi of all time / Cucumber kimchi / Oi kimchi

Maangchi: Cucumber kimchi (Oi-sobagi)

kim chi dưa chuột, với dưa và hẹ hái từ vườn nhà
thức kèm cháo trắng

Thứ Ba, 9 tháng 9, 2025

có gì trong chén: đậu phụ gợi cảm

(1)

Rất nhiều năm về trước, ở Sài Gòn, nhân nói chuyện món chay, partner của D muốn dùng từ "gợi cảm" nhưng không biết hay không nhớ ra thì chuyển thành "đậu phụ sexy". D và tôi bò ra cười, sau hồi thì thống nhất giải thích cho partner về từ "gợi cảm" trong tiếng Việt. 

Mỗi lần nghĩ làm món gì với đậu phụ, tôi lại nhớ mồ ma ông anh, lại thì thào trong dạ, làm sao để có một món đậu phụ thật gợi cảm, thật sexy, hỉ.

(2)

Ở Mỹ, mua đậu phụ về chỉ có tôi làm và ăn. Bạn đánh chén nhìn thấy khay đậu, mười lần cả mười bảo, nó chẳng có vị gì. Lúc đầu, tôi còn tự nhủ, tại mình vụng ra món không đủ ngon nên ông lão nhà ta mới nói thế. Sau này tôi phát hiện ra, chả cứ đậu phụ, về căn bản ông không hảo yêu rau và các món được làm từ thực vật. 

Thế nên, trong bếp nhà xứ người, tôi vẫn cứ là đơn độc thì thầm mình với ta, làm sao để có một món đậu phụ thật gợi cảm, thật sexy, hỉ.

(3)

- Đậu phụ extra-firm được ép mấy tiếng đồng hồ với mấy lượt chắt nước, từ miếng to ban đầu đến lúc được dùng làm món thì ngót lại chỉ còn nhỉnh hơn 2/3 đường kích cỡ. Xắt bìa đậu thành các miếng vuông nhỏ.

- Chảo rán được láng xíu mỡ heo. Đợi chảo nóng, thật nóng thì chỉnh lửa về trung bình, thả vô nửa trái ớt khô bếp Tứ Xuyên, mươi hạt tiêu xuyên, một lát mỏng gừng, một tép tỏi nhỏ và nửa củ hành tím. Đảo nhẹ sao cho các thức này dậy thơm rồi gạt chúng về một góc chảo. Kê chảo lệch chút để góc gia vị đó không tiếp xúc với nhiệt bếp và bị cháy.

- Cho các miếng đậu vô chảo, chiên chúng sao cho vừa đủ bắt sắc vàng cũng như chắc các bề mặt.

- Cho tương cà chua nhà làm bữa trước cùng nước dùng gà bếp nhà đang sẵn. Vì tương cà vốn mặn, nước dùng gà cũng đã được nêm qua muối nên tôi không thêm bất cứ thức tạo mặn nào,

- Nước xốt xâm xấp ôm ấp các miếng đậu. Chờ xốt sôi thì hạ lửa về liu riu, đậy vung và canh thời gian chừng dăm bảy phút. Giữa chừng mở vung đảo nhẹ tay các miếng đậu để ngấm đều vị tương cà.

Tôi ăn vã đậu với lá kinh giới, vừa đủ cho một bữa tối nhanh. 

Đậu nhìn tươi tắn nhờ phù phép của sắc đỏ tương cà. Quan trọng hơn, món ngon. Không phải là theo một cách hiển nhiên, các miếng đậu chiên xốt cà làm theo cách này nếu kẻ ăn để ý chút thì sẽ dễ dàng cảm nhận nơi đầu lưỡi một xíu tê, một xíu cay, thơm hương gừng-hành-tỏi và chua dìu dịu ngậy khẽ của tương cà. 

đậu phụ ép bỏ nước, chiên rồi rim với xốt cà chua tự làm