sarcasmus - lợn nuôi giáo sư, xứ sở có quốc phục là áo chuồn chuồn sáu mảnh màu đỏ ớt và lời khuyên đừng uống nước tẩy

(1)

Cái anecdote này tôi dám chắc không ít vị trí thức ở Hà Nội nghe quen quen tai. Thời khó khăn, nhiều nhà ngăn khu vệ sinh nuôi lợn cải thiện đời sống - không phải là chờ lợn to thì vật nó ra giết thịt đánh chén mà là bán nó đi kiếm đồng tiền.

Có cụ giáo sư khả kính theo dòng thời cuộc, chả hiểu láng giềng bị phiền hay thằng đểu nào nó chọc, có đại diện chính quyền - có phiên bản nói là công an khu vực - đến đòi lập biên bản. Biên bản ghi giáo sư nuôi lợn. Cụ bảo tôi sẽ ký với điều kiện sửa biên bản thành "lợn nuôi giáo sư".

Tôi nghe chuyện, thấy có mùi sarcasmus thơm thơm vị chữ nghĩa.

(2)

Chuyện này có thật trăm phần trăm, vẫn là bối cảnh bao cấp hầu như tất cả đều nghèo ngang ngửa nhau và giảng viên đại học có nguy cơ cao là cứ đến tuần cuối cùng của tháng sẽ vác rổ sang hàng xóm công nhân vay gạo vì cái sổ đong gạo của hàng ngũ cần lao nhỉnh hơn so với của đám trí thức chuyên môn lý luận.

Ở cái xưởng nọ của một trường đại học, có bữa một người vui tính rỉ tai đồng nghiệp rằng thì là mà trường năm nay có chỉ tiêu đi xuất khẩu lao động. Không phải là Liên Xô, Ba Lan, Tiệp Khắc hay Đông Đức. Mà là Châu Phi, ở cái xứ tên thì quên rồi nhưng người dân đều mặc áo chuồn chuồn sáu mảnh màu đỏ ớt.

Đồng nghiệp nghe xong xốn xang một trận rồi tinh thần quật khởi xông pha của giai cấp thợ thuyền trỗi dậy, đi thẳng phòng tổ chức của trường hỏi thăm về phân bổ chỉ tiêu đi cái xứ lạ này. Nghe nói sau chuyến thăm phòng ban đó, đồng nghiệp này vừa đấm thùm thụp đồng nghiệp kia vừa cười ha ha không ngừng nổi.

Sarcasmus ở đây không thơm cũng chẳng thâm, đối với tôi nó chua chát, và rất đắng. Và tôi dám chắc chỉ có những người thời ấy mới cảm nhận hết cái vị hài có cả chua cả chát và cả đắng này.

(3)

Thế giới đảo điên vì con coronavirus.

Trên mạng nhện và cả qua hệ thống rỉ tai truyền miệng, có đủ mọi quảng cáo tuyên truyền - phần nhiều bị coi là không chính thống và thậm chí là lừa đảo, bất hợp pháp - cho việc né tránh hay đập tan con virus. Chuyện là thế thì dù có dở hơi ra sao vẫn chỉ là đời là vậy mà.

Nhưng đến cái đoạn các ông lớn chuyên sản phẩm tẩy rửa phải vội vã kêu nhân dân đừng dại mà dùng các bạn này để diệt trừ con virus cúm thì hẳn đã đến lúc các đại sư phụ chuyên món nói năng của La Mã và Hy Lạp cổ đại cần đạp mồ sống dậy mà nghiêm túc thượng đỉnh hội nghị toàn cầu để cho ra bằng được một định nghĩa mới về sarcasmus, hỉ.