2025 bắt đầu như thế nào

Cảm giác tổng thể về khoảng đệm thời gian 2024 vắt sang 2025 của tôi là burnout. Ghi nhận này không hàm ý phàn nàn hay lo lắng chi chi, đơn giản là một đánh giá chủ quan kiểu "của mình về ta" :-)

Chất lượng cuộc sống, ít nhất là ở Hà Nội và vài địa phương tôi Miền Bắc tôi đi qua những ngày cuối 2024 vừa rồi, có vẻ như đi xuống theo một đà không thể kiểm soát. Đi đâu cũng gặp công trường, từ nhà dân ôm đường núi tới các khối bê-tông khổng lồ giữa lòng đô thị. Ô nhiễm không khí trở thành đương nhiên. Trên đường, người ta đi lại và hành xử "khi tham gia giao thông" tuỳ tiện và vô lối. Còn bên các bàn nước, bàn ăn, các cuộc trò chuyện vẫn bị thống trị bởi chủ đề tiền bạc - thước đo vĩ đại cho con người của bạn, thành đạt của bạn, giá trị của bạn. 

Tôi chào đón năm mới với một trận ốm kéo dài mà cho tới giờ vẫn chưa chạm chương hồi kết thúc. Tôi kiên nhẫn đợi cho tới khi mọi chuyện trở nên tốt hơn. Và trong khi đợi, thời gian của ngày được chia thành các mô-đun: ôm gối co quắp ngủ cho qua cơn khó chịu, tay khư khư hộp giấy để đối phó nước chảy ra từ mũi, hay có khi là ngồi trước ấm trà ho sù sụ và ra vẻ nghiêm túc suy tư về cái sự-già-đi được chừng mươi phút thì hết kiên nhẫn ngó sang màn hình coi trên mạng nhân dân đu cái chen [trend] gì. 

Nhân chủ đề cuối này, tôi rất ngạc nhiên khi đâu đâu trong vũ trụ iu-tu-bi [youtube] cũng thấy người ta chào mừng năm mới 2025 với những cam kết hay tụng ca no buy, buy less, underconsumption, low spending, frugality. Nếu chỉ coi một hay hai iu-tu-bơ [youtubers] thì câu chuyện thật "thú vị", xem chừng bốn năm vị tôi liền cảm thán sao mà "hay ho", còn hơn nữa thì tôi bị "quá tải". Tôi có cảm giác, phần lớn những người đang cổ suý cho xu hướng này thực chẳng có triết lý quái gì mà đơn giản chỉ là đu-chen cùng làm màu tăng thu nhập. Và về mặt này, họ chẳng khác chi các youtubers khác đang khoe núi quà Giáng sinh hay thành tựu restock từ đồ ăn tới mỹ phẩm của mình trên cõi mạng. Tất cả là để được chú ý, được coi mà điểm tựu thành sẽ là tiền thu nhập chủ kênh gia tăng :-)

Tôi không lên gân lên cốt hạ quyết tâm này hay ra cam kết nọ to đùng chi chi cho 2025. Nhưng tôi nghĩ mình đã rõ cần [làm] gì. Nếu phải tóm gọn thì chủ đề của năm sẽ là tiết giảm, giữ/có chừng mực trong sinh hoạt và làm-thay-vì-nói. Từ quan hệ [xã hội] tới [sở hữu] đồ vật, tôi đặt mình ở trạng thái tạm ngưng, gần như không hẹn hò gặp gỡ chi chi và gần như không mua sắm gì cho bản thân (quần áo, sách). Tôi cũng cần nhiều quan tâm và cả một thái độ nghiêm túc hơn đối với nếp ăn uống. Rồi nữa là quay trở lại thực hành các bài tập một cách đều đặn thay vì ngắt quãng và tuỳ hứng như trong năm rồi. Và cuối cùng là quay trở lại thói quen ghi chép hàng ngày, với sổ và bút, và đương nhiên là bằng tay rồi :-)

dọn dẹp một cái mặt tủ
loại bỏ đống tạp nham và chỉ giữ lại đôi ba món

tạm biệt một áo váy Bianco Levrin
chưa từng được bóc mác, và đương nhiên chưa từng mặc

phố cây dưới kia thật hấp dẫn
nhưng chúng mình tập nói "không" (?)

boston: chào tạm biệt

Xe thuê chạy từ nhà biển được trả trước ở sân bay, người thì nghỉ lại ở khách sạn vài giờ trước chuyến bay tối. Chúng tôi có một bữa tối vui vẻ ngoài sân khách sạn, vừa đánh chén vừa ngắm hoàng hôn. 

Lợi lạc của việc chọn khách sạn tốt là có xe đưa rước ra sân bay. Hai cô em với hành lý trở về Việt Nam chuyến bay khuya. Còn chúng tôi là cuối sáng hôm sau, bắt tuyến Silver Line về South Station để ngồi Amtrak về thành phố biển. 

Ngày hai cô em về trúng kỳ nghỉ lễ của người Mỹ. Tôi lúc đó mới hiểu ý tứ ông lão nhà ta về vụ [thuê] xe cộ. Nhìn đâu cũng thấy ùn tắc và trễ giờ. Ngay đến cả tiết mục ngồi tàu của chúng tôi, cứ tưởng thông thuận mà gần về Mystic cũng bị treo gần cả giờ đồng hồ vì cây cầu có vấn đề kỹ thuật cần xử lý.

Gọi điện cho bác bạn kêu đừng vội ra ga đón thì hoá ra ông bác đã ngồi rung đùi ở đó rồi. Từ hoãn thành huỷ hẹn, về thành phố biển chúng tôi bắt taxi từ cửa nhà ga, ngồi xe chưa đến 5 phút đồng hồ đã tới nhà. Thành phố giống như trấn ma, trừ nhà ga nhộn nhịp thì còn lại gần như không một bóng người. Lễ lao động xứ cờ-hoa thật đặc biệt a!

từ phòng khách sạn, ông lão nhà ta ngồi chờ
để chụp hình máy bay của hai cô em cất cánh

Silver Line đi South Station, ơ kìa chữ Việt

sáng sớm nhìn xuống một góc sân bay từ phòng khách sạn

sau bữa tối trước giờ đưa hai cô em ra sân bay

chờ đến giờ ngồi Amtrak về lại nhà biển
lần đầu tiên tôi biết thế nào là ham and cheese croissant

new york city

đôi bạn tay trong tay

(1)

Hơn hai mươi năm trước, tôi lạ lẫm nhìn Times Square, một hàng dài diễn viên quần chúng đang trong quá trình quay phim ở Wall Street, những quầy/sạp hàng rong trên các con phố dài nơi khách du lịch hích vào nhau, rồi nào Rockefeller Center, nào bà cầm đuốc, nào nền móng của toà tháp đôi đổ sập năm trước đó. Tôi ngồi taxi, ngay cạnh ghế lái, dùng tiếng Anh ngắc ngọng của mình trò chuyện rất chi là vui vẻ với một anh tài Mỹ-Phi. Lúc đó, tôi không biết "sợ" là gì. Chỉ đơn giản nghĩ, mình qua đây [xứ Mỹ] vài tháng, được đi chơi ngó nghiêng thì là hay, là vui.

Tôi quay lại NYC thêm đôi lần, luôn là chuyến đi trong ngày, thăm vù chỗ này, vèo chỗ nọ, lơ ma lơ mơ. Đi rồi chẳng nhớ nổi mình đã làm gì. Ai hỏi thì thật thà trả lời, thành phố to quá, đi [thế] mệt.

(2)

Giờ ở xứ người với một "tư cách" khác, rồi do tính tình đổi thay, tuổi tác và hoàn cảnh tác động, tôi bỗng thấy mình "co rút". Nói "sợ" có lẽ không phải là thật chính xác. Chính xác là tôi không thích, không cần, và không muốn đi ra khỏi nhà, đi xa nhà, hay như thường nói là "đi chơi".

Thành thực mà nói, tôi vẫn có mơ ước được thăm thú NYC. Không phải là thành phố của khách du lịch quen thuộc, mà là một hay nhiều NYC "khác": quán bar nơi Van Ronke từng hát, tiệm tào phớ nổi danh trong khu phố Tàu, khu phố cũ của người Do Thái... kiểu như là vậy. Mà muốn vậy thì cần nhiều thong thả, tìm phòng trọ cho quãng thời gian vài ngày để từ từ thăm thú. Mơ ước này cho tới giờ vẫn treo lơ lửng trong không trung.

(3)

Hai cô em đặt hàng tour-một-ngày NYC: MoMA và Circle Line Sightseeing.

Vào bảo tàng, ông lão nhà ta phi thẳng lên tầng trên. Đến khi quay xuống các tầng phía dưới, ông chỉ vào một bức hoạ to thì thào đầy vẻ khoái chí, giờ thì hẳn là đã hiểu tại sao tui đây lại không bắt đầu từ đây hì. Tôi mù nghệ thuật, cả tầng trên lẫn tầng dưới, thưởng lãm thì ít mà nhộn nhạo máu xỏ xiên cười hi hi ha ha trong bụng thì nhiều. Trước bức hoạ của ông mất tai, tôi nhìn thấy một rừng người giơ tay. Có chút màu sắc lấp ló đằng sau các cánh tay dài đỡ điện thoại thông minh. Lại một câu của bạn đời, họ có thể mua tấm carte dưới bảo tàng mà, chụp thế này đâu đẹp. 

Trước giờ lên tàu dạo sông, chúng tôi ngồi ghế băng ngó Intrepid Museum. Người qua kẻ lại nhiều, trong đó có ba cô một bé và một ông, người giọng Nam người giọng Trung. Tiện miệng, chúng tôi hỏi họ có cần phó nháy. Thế là thành một hội thoại dăm bảy phút. Một cô Việt kiều Canada, sống ở xứ lạnh hơn hai mươi năm, một cô đến từ Cali, ba người còn lại đến từ Bình Thạnh. Một trong ba người phụ nữ kêu, giờ Cali nóng quá trời nóng. 

Nước sông thấp, tàu du lịch bỏ qua hai điểm. Bù lại, thời gian ngắm bà cầm đuốc thành dư dả. Khác với lần đầu ngồi thuyền thăm quan, lần này tôi chẳng bị xô đẩy, chẳng bị vướng tầm mắt, tha hồ ngó cái khối khổng lồ hết gần lại xa :-)

nhìn từ taxi

nhìn từ MoMA

Intrepid (museum) - nhìn từ xa

một xe cảnh sát

Moynihan Train Hall - Penn Station

có ai đó vui vẻ vì tìm được món "tủ" của người NYC
dù bánh rye chưa chuẩn, nhưng pastrami thì rất ô-kê-la

tha hồ ngắm quý bà cầm đuốc

ông lão nhà ta vốn "quê" NYC nhìn cảnh bỗng thấy mình "quê"

hancock shaker village

Chuyến tham quan bảo tàng lần này rất ngắn, bị "cắt xẻo" với nhiều điểm đến bị bỏ qua vì chúng tôi sau đó còn phải chạy một chặng dài về Connecticut.

Nhưng vẫn đủ để tôi học và biết thêm vài điều mới mẻ về thế giới của một cộng đồng người Shakers một thời.

Từ lâu tôi rất thích giỏ gỗ của người Shakers, nhưng tính mua thì vừa thấy tốn kém lại vừa chẳng biết sẽ dùng làm gì, thế nên bỏ qua. Nói là vậy nhưng ra khỏi bảo tàng tôi vẫn kịp bị xẹp cái ví, theo một cách rất chi là vui vẻ. Nhân chuyến thăm này, tôi phát hiện ra một nhãn xà bông thủ công tốt xuất xứ ngay trong vùng. 

nhà kho để dụng cụ làm vườn và hạt giống

phòng giặt và nhuộm vải

dụng cụ làm phô-mai và chi chi nữa

giá phơi

cho các sản phẩm [từ] sữa (?)

thiếu nữ đi ngược thời gian, tay xua xua cho gà ăn

nghe nói một ông quản lý cho bảo tàng "mượn" vật nuôi,
chẳng rõ mấy bạn này có ở trong số đó hay không

tanglewood 2024 (3): bso ngày cuối

Ông nhạc trưởng khách mời bị gẫy chân, một ông cầm đũa khách mời khác thế chân, là người quê Lyon. Ở vài thời điểm, người ông giống như một thầy đồng nhập sâu. Không có mảy may liên hệ gì giữa biểu đạt cơ thể của ông và Beethoven.

Hai cô và hai anh hát opera hình như ai nấy đều là ở chế độ buổi đầu ra mắt. Một anh trong đó mặc một áo váy dài trắng phau, xẻ tà rất cao. Tôi ngồi xa, không nhìn ra là chân anh này xỏ món gì, và cái áo váy dài đấy có nên tính là món áo xường xám không.

Lần đầu tiên tôi thấy một buổi công diễn của BSO mà trong lều còn trống chỗ. Cũng là lần đầu tiên, bãi cỏ ngoài trời gần như kín đặc. 

Buổi diễn cuối luôn là một sự kiện đặc biệt với ông lão nhà ta. Còn với tôi, niềm vui to là có hai cô em bên cạnh.

jacob's pillow 2024: dance theatre of harlem

Đẹp! Từ cảnh quan thiên nhiên đến các màn trình diễn trong khán phòng.

Năm nay, chúng tôi lỡ hẹn với bác chủ Bayou, nguyên là một vũ công ballet và là người đã từng có kỳ thực tập hè ở Jacob's Pillow. 

Bù lại, chúng tôi có bạn đồng hành là hai cô em. 

có vẻ vô tình mà thành có ý có tứ :-)

điểm gặp của đẹp: múa và kiến trúc

chuông báo giờ diễn

nghỉ giữa giờ

dance theatre of harlem

hành trình khám phá vùng Berkshires của hai cô em

phoenix - boston

Quay lại Phoenix, chúng tôi "khổ sở" vì nóng. Ngày đầu tiên của hành trình, xuống sân bay chúng tôi liền rời thành phố hướng tới Chinle nên chỉ có một cảm giác thoáng qua rằng thì là mà nóng ra phết. Còn ở điểm cuối của hành trình, chúng tôi có thời gian gần một ngày từ cuối chiều hôm trước sang trưa hôm sau ở Phoenix, đủ thời gian để biết thế nào là cảm giác cứ như đang bị hun ý nhể. 

Về lại Boston rồi từ thành phố chạy xe đi nhà rừng, xuống xe rồi thì ba chị em người run lập cập. Vì lạnh!

sân bay Phoenix tưng bừng nóng và nắng

tạm biệt Arizona
 

ở đâu đó trên trời

đây rồi Boston

arizona: grand canyon - south rim

Một bà giáo già người Mỹ có bữa kể tôi nghe chuyện, bà ngồi máy bay từ Hongkong về Mỹ, ngồi cạnh là một ông người Hàn chuyên gia món "kiểm định" cấp chứng chỉ cho các kỳ quan thiên nhiên khắp thế giới. 

Ông này biết bà là người Mỹ thì trong cuộc trò chuyện có nói một câu, đại ý là nước Mỹ của bà thật đáng ghen tỵ vì bao nhiêu phong phú đa dạng của tự nhiên/thiên nhiên xứ bà đều có cả. 

Ở góc này của Grand Canyon, tận mắt nhìn cảnh quan, tôi bỗng cảm thấy hiểu phần nào cái ý tứ của ông người Hàn kia.

arizona: polacca

Tôi nghe nhiều chuyện về người Hopi từ ông lão nhà ta, người vài chục năm trước đã có một kỳ nghỉ-trải nghiệm đặc biệt ở khu bảo tồn của cộng đồng này. Nhưng cứ phải là tới tận nơi, nhìn tận mắt, nghe tận tai thì tôi mới có được phần nào hình dung về những hậu duệ của người Pueblo/Anasazi.

Tôi không ham du lịch, lười và ngại thấy mình ở địa phương xa lạ vì sợ những điều bất tiện khi không ở trong khu vực an toàn quen thuộc. Nhưng chuyến đi này, đặc biệt là cuộc đi dạo ngắn chừng một giờ đồng hồ ở khu làng cũ của người Hopi ở First Mesa, thật là đáng giá. Đó không phải là một trải nghiệm - khám phá có tính gây sốc, thức tỉnh hay khai sáng theo kiểu tức thì, bất ngờ. Từ Chinle qua Mesa Verde tới Polacca, tôi thấy mình ở trong một nhịp, một đà tiến tự nhiên và chậm rãi của sự làm quen về một thế giới khác. Và theo một cách rất lạ, tôi như được mời, được khuyến khích nhìn lại chính bản thân, chính thế giới của mình.

nhìn từ lối vào làng của người Hopi - First Mesa

Hopi Cultural Center

đường đất đến Polacca - đi mãi không bóng người
đột nhiên có cảm giác rất chi là "true crime"

colorado - utah

sáng sớm nhìn từ phòng trọ Far View Lodge Mesa Verde Colorado

Bella

Twin Rocks Cafe - Utah

cửa quán café

đâu đó gần Four Corners Monument

arizona - new mexico - colorado

chiều muộn nhìn từ phòng trọ Far View Lodge Colorado

hic, bạn này có tên mà tôi quên :-)

Window Rock