ghi chép paris - covid đó đây (16): vaccine

VACCINE

Khi các nhà chuyên môn chắc chắn rằng chúng ta đang trải qua một đại dịch và lối thoát duy nhất là sáng chế ra vaccine thì ai cũng mong có vaccine. Niềm mong ước được chia đôi cánh: cánh tích cực cho rằng, với thời đại hôm nay, chúng ta sẽ nhanh chóng tìm ra vaccine. Cánh hoài nghi thì bảo còn lâu, sớm cũng vài năm.

Rồi tin một số vaccine đã được tạo ra, thử nghiệm và có thể thành công. Niềm mong ước lại chia đôi. Đến cả chính phủ-y tế cũng như dàn hợp xướng không nhạc trưởng. Hôm nay thì: tốt quá, tốt quá! Mai lại thấy: nhưng mà, nhưng mà! Nhân dân anh hùng cứ nghe tin rồi nhìn nhau, có khi quay nhìn bóng mình trên tường.

Rồi cũng đến lúc vaccine được mua-bán. Một số nước ứng tiền từ giai đoạn nghiên cứu, nói trắng ra là đặt hàng trước. 

Thời gian đầu tiên có vaccine, các đối tượng ưu tiên được liệt kê: người già trên 70 tuổi và những người có bệnh mãn tính nguy hiểm. Người nào được tiêm loại nào.

Sau đó là đến những người trực tiếp tiếp xúc: đội ngũ y tế, cứu thương-cứu hoả.

Nữa rồi những người từ 55 tuổi trở lên.

Và rất nhanh sau đó, từ tháng sau thì nhân dân từ 18 tuổi trở lên đều được quyền đăng ký tiêm chủng.

Việc đăng ký tiêm chủng không phức tạp nhưng khá cân não. Khi vaccine còn hạn chế, việc lấy hẹn còn khó khăn, nhân dân thị thành thông minh nghĩ cách lấy hẹn ở những vùng lân cận.

Có hẳn một app cho việc đăng ký tiêm chủng. Việc này khá đơn giản. Chỉ cần khai báo tên tuổi và chọn ngày, nơi tiêm.

Khi tôi được đi tiêm, các điểm tiêm chủng tập trung mở rộng đã được lập ra. Nơi tôi tiêm vốn dĩ là khu hội chợ triển lãm. Việc này được tổ chức vô cùng hiệu quả bởi lực lượng cứu thương-cứu hoả. Người đi tiêm được nhắn trước: không đến nơi hẹn quá 15 phút trước. Và quả thực, nhân dân đi tiêm chủng ở đây không hề bị lãng phí một giây phút nào cho việc chờ đợi. Tất cả như được lên chương trình sẵn từ cổng vào. Sau 30 phút thì mũi tiêm đã xong và tôi được phát tờ giấy chứng nhận với mã QR. Có điều này làm tôi khoái chí. Khi nhận tời giấy chứng nhận tiêm chủng, tôi được ghi chú tiêm bên tay trái. Sự thật là tôi được tiêm bên tay phải. Có lẽ, tờ chứng nhận đã được biên sẵn. Và nhân dân bình thường sẽ tiêm tay trái. Nhưng do tôi thuộc diện bất bình thường, bị đau tay trái, nên đã chọn tiêm vào tay phải.

Việc ai tiêm loại vaccine nào cũng náo loạn vô cùng. Cũng là vừa làm vừa tiếp thu học hỏi.

Cho đến giờ này, ở nơi mà bất cứ ai cũng được tiêm chủng ngừa virus miễn phí, kể cả nhân dân không giấy tờ tuỳ thân, thì vẫn còn vô số nhân dân anh hùng quyết không chịu tiêm [vào] người. Với đủ thứ lý do hợp lý cũng như ngớ ngẩn.

* Trước: ghi chép paris - covid đó đây (15): chuyên gia và những thành phần na ná chuyên gia

ghi chép paris - covid đó đây (15): chuyên gia và những thành phần na ná chuyên gia

CHUYÊN GIA VÀ NHỮNG THÀNH PHẦN NA NÁ CHUYÊN GIA

Covid ngày càng tác quái và các chuyên gia mọc lên như nấm. Thật sự khó mà phân biệt. Hình như cứ ai mặt đỏ tía tai thì được coi là thật lòng vì bức xúc, vì thương nhân dân lâm nạn.

Có chuyện, một vị giáo sư về dịch tễ hình như rất nổi tiếng [xuất hiện]. Tôi dùng chữ "hình như" vì trước đó ít ai biết ngài là ai. Rồi dịch đến. Ngài lừng lững xuất hiện với bộ dạng rất chi "Đấng Cứu thế". Tóc dài chờm chờm, bạc trắng. Hai bàn tay đeo đầy nhẫn. Từ tròn tròn nhẫn cưới đến đầu lâu tổ chảng. Ngài có kiểu nhìn lườm lườm dạng: biết cụ mày là ai không. Ngài tung quả chưởng đầu tiên: con này nó như cảm cúm vặt, làm gì mà cứ quýnh hết cả lên!

Vài tháng sau, cúm vặt biến thành đại dịch. Không nao núng, Ngài bảo: Để tao! Rồi Ngài phán: thuốc chống sốt rét cực hiệu quả, cực rẻ, có sẵn. Tương phát nào covid giãy đành đạch phát đấy. Cứ thế, Ngài chia xứ này ra làm đôi. Thực sự xẻ dọc làm đôi từ trên xuống. Ở các tỉnh miền Nam nóng rẫy nơi Ngài ngự, nhân dân cảm giác như được "Đấng Cứu thế" che chở. Không có gì phải lo. Mà có gì thì đã có Ngài. Đông nghiệp y tế, chính phủ cũng chỉ tay vào mặt nhau rầm rầm vì Ngài. Mỗi lời Ngài thở ra là muôn vàn hiệu ứng.

Đề pháp của Ngài lan mãi tận đẩu tận đâu. Nghe đâu có nhân dân thuộc diện quạt gió ba tiêu của Ngài đi mua cả đống kí-ninh và nốc. Đồng nghiệp và quạt gió ba tiêu của Ngài ở quê tôi cũng kha khá.

Chính phủ quyết định cho thử nghiệm và từ chối pháp đồ do Ngài đề ra vì nó không đưa lại kết quả gì. Thậm chí còn có hại. Ngài giãy đành đạch lên rằng: Quân ngu dốt, quân không biết điều, quân làm tiền trên xác nhân dân. Một bộ phận quạt gió ba tiêu đập phần phật theo Ngài.

Lãnh đạo tuổi trẻ tài cao cũng chơi với lửa điệu nghệ. Đùng đùng lên đi thăm Ngài, bá vai bá cổ như anh em bạn hữu. Rồi đùng đùng lên để hai Viện Quốc hội thẩm vấn Ngài. Ngài vấn một mình một chợ với cái nhìn "biết cụ mày là ai không" cùng giọng điệu "không thèm nói chuyện với quân ngu dốt và khát tiền".

Rồi đùng lên, Ngài bảo vaccine chả có tác dụng gì. Quạt gió ba tiêu của Ngài lại phần phật. Thứ Bảy hàng tuần lại rầm rập cờ giong trống mở đi biểu tình chống vaccine.

Ngài đến tuổi về hưu. Ngài lại đành đạch lên là chúng nó đang tìm cách loại Ngài ra khỏi cuộc chơi.

Khi đại dịch xảy ra, một uỷ ban tư vấn y tế được thành lập. Thành phần gồm những tên tuổi đầu ngành trong y học. Vậy nhưng không phải mỗi lời các ngài nói ra đều là vàng ngọc. Mỗi một phát ngôn của các thành viên đều được mổ xẻ, thậm chí móc máy. Lãnh đạo thì có kiểu ăn ốc đổ vỏ. Nếu các chính sách ra đời trật lật thì nói làm theo tư vấn của các nhà chuyên môn. Còn khi các giải pháp của các nhà chuyên môn bị kê mông ngồi thì lãnh đạo bảo: các nhà chuyên môn chỉ biết chuyện sức khoẻ, y tế mà không hiểu rằng, lãnh đạo đất nước còn phải tính đến nhiều thứ khác. Nhất là kinh tế. Kinh tế quan trọng lắm. Nhân dân hai phía lại nhao nhao, phía đồng tình, phía phản đối.

* Trước: ghi chép paris - covid đó đây (14): thủ tục xin trợ cấp
* Sau: ghi chép paris - covid đó đây (16): vaccine

ghi chép paris - covid đó đây (14): thủ tục xin trợ cấp

THỦ TỤC XIN TRỢ CẤP

Để xin trợ cấp tiền lương, các doanh nghiệp và công sở cần vào site của Bộ Lao động để tạo một tài khoản. Sau đó thì khai báo các thông tin liên quan đến doanh nghiệp, văn phòng hoặc công sở, số nhân viên, dạng hợp đồng làm việc, số bảo hiểm y tế, ngày tháng năm sinh của mỗi nhân viên. Đề nghị được hỗ trợ tiền lương, "thất nghiệp bán phần mang tính kỹ thuật", trong khoảng thời gian bao nhiêu, lý do, cam kết. Sau khi được xét duyệt và chấp nhận (hầu như hiếm trường hợp bị từ chối), doanh nghiệp-công sở có thể vào khai báo theo tháng. Tất cả được tính toán theo số giờ ghi, số giờ làm và số lương được trợ giúp. Khoản tiền trợ giúp sẽ được chuyển vào tài khoản của doanh nghiệp-công sở vào giữa tháng sau.

Để xin tiền trợ cấp từ "Quỹ cố kết" (phải nói rõ là quỹ này dành cho các doanh nghiệp, hội đoàn, nghệ nhân hoặc chủ thương trách nhiệm hữu hạn chứ không dành cho nhân viên), người đi xin hỗ trợ cũng sẽ vào trang web của sở thuế từ tài khoản thuế cá nhân hoặc doanh nghiệp. Tất cả khai báo đều thông qua tài khoản này. Tiền hỗ trợ cũng sẽ nhận được vào khoảng tuần thứ 2-3 của tháng sau. Nhưng càng về sau, các khoản khai báo càng phức tạp và thời gian chờ đợi càng lâu. Bà con cứ cười phà phà bảo nhau: Nhà nước hết tiền.

Các khoản hỗ trợ này cũng có nhiều điều bất hợp lý và được cải tiến dần dần. Có trường hợp doanh nghiệp bị từ chối vì không thuộc diện được hưởng. Nếu khéo giải thích với đầy đủ giấy tờ làm bằng và gặp nhà chức việc thấu hiểu, nùi rối sẽ được gỡ khá nhanh. Nhưng cũng có những doanh nghiệp phải chờ cả vài tháng vẫn chưa thấy tăm hơi tiền trợ giúp. Nhất là khi khoản tiền lớn hơn vài lần mức tối thiểu. Nhân dân lại phe phé: chính phủ cố tình câu giờ.

* Trước: ghi chép paris - covid đó đây (13): chính sách thời covid
* Sau: ghi chép paris - covid đó đây (15): chuyên gia và những thành phần na ná chuyên gia

ghi chép paris - covid đó đây (13): chính sách thời covid

CHÍNH SÁCH THỜI COVID

Lần đầu tiên phong toả, nhân dân chỉ biết là phải ngồi nhà. Hình như chưa ai đặt ra câu hỏi: rồi lấy gì ăn, lấy gì sống? Lãnh đạo chắc cũng mới chỉ tuyên bố phong toả là phong toả mà thôi.

Tôi không rõ sau một hai hai tuần, bộ trưởng Lao động, Công thương và Kinh-Tài bắt đầu thông báo các chính sách:

- Bộ Lao động: tất cả các doanh nghiệp ngừng sản xuất, các công sở ngừng hoạt động sẽ được Nhà nước trợ giúp lương nhân viên. Lương cơ bản sẽ được Nhà nước chi trả 100%. Các bậc lương cao hơn sẽ chia theo tỷ lệ phần trăm Nhà nước-doanh nghiệp.

- Bộ Kinh-Tài: tất cả các doanh nghiệp vừa và nhỏ phải đóng cửa sẽ được hỗ trợ bằng một gói tiền ngang nhau. Các doanh nghiệp lớn thì tính theo các chi phí phải chi trả của doanh nghiệp và được hỗ trợ tuỳ doanh nghiệp. Một quỹ mang tên "Quỹ cố kết" được lập ra với đóng góp của Nhà nước, chính quyền vùng-miền và các hãng bảo hiểm để chi trả cho khoản trợ giúp này.

Ngay đợt đầu tiên, các doanh nghiệp-tập đoàn như hãng bay, chế tạo cơ khí, chế tạo xe ô tô... được hỗ trợ một cục to tổ chảng với điều kiện không được sa thải công-nhân viên.

Nhà nước đứng ra bảo lãnh cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ được vay vốn với lãi suất 0 đồng trong năm đầu tiên với khoản tiền thưởng tương đương 3 tháng doanh thu.

Các phương thức hỗ trợ được thay đổi và định mức tăng dần theo mỗi đợt phong toả-giới nghiêm.

Chính phủ kêu gọi các thành phần kinh tế tư nhân chung tay. Chẳng hạn: những tập đoàn địa ốc có thể hoãn hoặc cho tiền thuê mặt bằng. Các ông chủ bà chủ tư nhân thì tuỳ tâm. Nếu giúp được các tiểu thương tiền thuê mặt bằng thì Nhà nước sẽ tính vào thuế để miễn giảm.

Các hãng điện-nước được kêu gọi cho doanh nghiệp nợ tiền.

Ngân hàng được kêu gọi và cho phép các doanh nghiệp được hoãn trả nợ hàng thàng.

Tất cả các thủ tục đều thực hiện từ xa qua mail hoặc hệ thống quản lý điện tử. Tivi thường xuyên giải thích, hướng dẫn các thủ tục thiết yếu cho doanh nghiệp để hưởng các gọi trợ cấp.

Chính phủ tạo mẫu đơn, thủ tục hành chính điện tử. Doanh nghiệp tự làm từ xa. Tất cả đều dựa trên niềm tin là chính. Không dấu đỏ, không chữ ký [của] vị nọ vị kia. Dĩ nhiên, nhân dân ăn gian nói dối cũng có. Sau một vài tháng thì Bộ Kinh-Tài bắt đầu kiểm tra ngược và tìm cách lấy lại tiền đã bị nhân dân anh hùng qua mặt.

Thế còn cho đại thể nhân dân cần lao thì sao?

Dần dà, nhân dân thông qua các hội đoàn và chính quyền sở tại phản ánh với chính phủ tình hình kiệt quệ tài chính do phong toả gây ra. Chính quyền quyết định hỗ trợ những người nghèo-thất nghiệp đang nhận trợ cấp xã hội một khoản nhỏ. Khoản tiền này được tăng lên theo đầu trẻ con. Tôi được biết, khoản tiền này không thấm vào đâu. Quỹ lương thực của các hội đoàn cứ cạn kiệt dần. Gần nhà có một nhà xứ nhỏ, tôi hay lò dò lại gần mỗi khi tranh thủ ra ngoài và phát hiện, bên cổng nhà thờ có dán một tờ thông báo nhỏ: ai cần bữa ăn thì cứ ghé vào.

Một lần, tôi chăm chú nhìn một chú không già cũng không trẻ đang ngồi với hộp đồ ăn trên tay gần nhà thờ. Tôi nhớ hôm đó nắng đẹp! Tôi không hiểu sao mình nhìn họ [người ta]. Chú người lạ hình như mỉm cười với tôi, chìa hộp đồ ăn ra rồi hỏi: Cô muốn ăn không? Tôi chia? Tôi vội vã cười khuất sau khẩu trang và rối rít xua tay từ chối như một lời xin lỗi.

Sau này, sinh viên của các trường đại học bắt đầu được chú ý vì các em đã bị mất bữa. Có nhiều bạn đã phải xin đồ bỏ đi ở siêu thị. Lúc này, chính phủ bắt đầu có gói hỗ trợ sinh viên. Một khoản nhỏ và hình như cùng phiếu ăn ở nhà ăn sinh viên. Tôi không còn nhớ thật chính xác: hình như đảm bảo cho sinh viên một bữa ăn/ngày với giá 1€! Sau này, sinh viên còn được cho thẻ đi bác sĩ tâm lý.

* Trước: ghi chép paris - covid đó đây (12): chợ búa thời covid
* Sau: ghi chép paris - covid đó đây (14): thủ tục xin trợ cấp

ghi chép paris - covid đó đây (12): chợ búa thời covid

CHỢ BÚA THỜI COVID

Chính phủ luôn cam kết và khẳng định có đủ nhu yếu phẩm cho nhân dân ở nhà ăn uống. Các doanh nghiệp cam đoan hàng hoá không thiếu. Điều này đúng. Nếu thiếu thì cũng chỉ ngày trước ngày sau hàng lại đầy kệ. 

Chính phủ nói hàng hoá không tăng giá. Sai phè phè! Hàng hoá tăng dần sau mỗi đợt phong toả, đặc biệt hàng tươi, rau củ quả. Lý do: dịch giã, không có hàng nhập khẩu. Bà con được dùng đồ made in nước nhà. Đồ tốt nên là hơi đắt hơn thôi.

Tôi đi chợ tìm mua rau củ quả mang hơi hướng quê nhà để thoả mãn thói quen ăn uống. Nhìn hoá đơn tính tiền tôi chóng mặt. Tặc lưỡi! Chịu vậy chứ biết làm sao bây giờ! Nhà chợ giải thích: do rau củ quả đi máy bay! Hic!

* Trước: ghi chép paris - covid đó đây (11): dịch giã và hoạt động xã hội
* Sau: ghi chép paris - covid đó đây (13): chính sách thời covid

ghi chép paris - covid đó đây (11): dịch giã và hoạt động xã hội

DỊCH GIÃ VÀ HOẠT ĐỘNG XÃ HỘI

Lần phong toả đầu tiên, mọi hoạt động "không thiết yếu" đều phải ngừng. Cái sự "không thiết yếu" này được quy định mang tính bao hàm và cơ bản. Tất cả các ngành nghề kinh doanh đến mặt hàng thiết yếu (duy trì sự sống), lương thực, thực phẩm, cửa hàng thuốc đều được mở cửa cho đến giờ giới nghiêm. Siêu thị, cửa hàng tiện ích, hàng thịt, cá vẫn mở đều. Giá cả có tăng lên vì không còn đồ nhập khẩu. Tiệm bán đồ ăn nhanh được bán mang về. Các hoạt động sản xuất hầu như ngừng tạm thời. Viên chính hành chính làm việc tại nhà. Trường học đóng cửa trừ nhà trẻ. Các hoạt động văn hoá-văn nghệ, vui chơi giải trí tạm dừng.

Lúc đầu, nhân dân phản ứng rất quyết liệt. Bắt đầu bằng việc [bắt] bẻ chữ "thiết yếu".

Các nhà sách nói: sách báo là mặt hàng thiết yếu. Bà con ở nhà càng có nhu cầu đọc sách.

Cửa hàng hoa nói: hoa cũng là mặt hàng thiết yếu. 

Cửa hàng chocolat nói: bánh kẹo cũng là mặt hàng thiết yếu.

Cửa hàng bán đồ phụ kiện gia dụng nói: đồ thay thế gia dụng cũng là thiết yếu.

Ô-sin của chó mèo [cửa hàng cho/phục vụ thú cưng?] nói: đồ ăn chó mèo cũng là thiết yếu.

Và nhân dân buôn bán: tại sao siêu thị được bán mà cửa hàng không được mở?

Giải pháp: các siêu thị phải che hết các quầy có mặt hàng gây tranh cãi!

Kinh nghiệm được rút ra: các lần phong toả tiếp theo, các [cửa hàng bán] mặt hàng thiết yếu (đã được định nghĩa lại) của thời hiện đại được mở cửa. Tôi quả thực không biết bà con bán hàng như thế nào. Riêng tôi, không hề đến hiệu sách vì ở nhà vẫn còn rất nhiều sách chưa hề đọc hoặc cần đọc lại. Không đến hàng hoa và chocolat vì sợ béo phì và ở nhà có phong lan vẫn nở hoa. Không đi cửa hàng bán phục tùng gia dụng vì không có gì để sửa chữa. 

Dĩ nhiên, lãnh đạo đâu có nhận mình lúng túng. Giải thích cho việc mở cửa hàng chocolat: [cho/vào dịp] lễ Phục sinh nhu cầu chocolat là thiết yếu; lễ các Thánh (như tết Thanh minh xứ mình) nhu cầu hoa cắm mộ là thiết yếu; ngồi ở nhà thì đọc sách là hoạt động thiết yếu. Đại khái vậy.

Trừ lần phong toả-giới nghiêm đầu tiên ra, sau này, bất cứ khi nào chính phủ ra một quyết định thắt chặt-hạn chế sinh hoạt, hoạt động của nhân dân đều [là] vì và do nhân dân. Vì nhân dân không không nghiêm túc, không có kỷ luật, không tự giác nên chính phủ mới phải ra biện pháp mạnh.

Và dĩ nhiên, mỗi lần như vậy, nhân dân trong đó có tôi lại kêu gào trước cái màn hình tivi: chính phủ điêu toa, đổ thừa. Nhân dân rất ngoan ngoan-kỷ luật và anh hùng. Chỉ có chính phủ là kém năng lực và chống dịch như canh hẹ!

* Trước: ghi chép paris - covid đó đây (10): cuộc sống trong phong toả và giới nghiêm
* Sau: ghi chép paris - covid đó đây (12): chợ búa thời covid

ghi chép paris - covid đó đây (10): cuộc sống trong phong toả và giới nghiêm

CUỘC SỐNG TRONG PHONG TOẢ VÀ GIỚI NGHIÊM

Phải nói rằng, lần phong toả đầu tiên để lại nhiều dấu ấn nhất trong nhân dân anh hùng.

Cửa hàng thịt gần nhà ngay thứ Sáu trước phong toả đã có cảnh xếp hàng như chợ Tết. Bà con mua cả trăm đồng tiền thịt. Đến lượt tôi thì cửa hàng gần như tan hoang. Vợ chồng nhân viên cửa hàng thịt mặt mũi bơ phờ bảo tôi: dân điên xừ hết rồi mày. Vét cho không còn gì.

Chả là, có rất nhiều "cán bộ" được phím trước về chuyện phong toả và nhiều nhân dân khá thông minh khi được nhắc nhở mang máy tính, điện thoại công vụ về nhà.

Các siêu thị ngày Chủ nhật và thứ Hai được bà con vét cho bằng sạch. Tôi nghe chuyện, trong lần phong toả thứ hai, có hai bà mẹ lao vào chửi nhau vì: một mẹ ôm trọn 8 cái bánh mỳ còn lại trong siêu thị với lý do, nhà có nhiều con!

Siêu thị bắt đầu thiếu trứng, bột mì, đường, bơ. Một phần vì bà con dự trữ, một phần vì bà con "rảnh đâm đảm đang", ở nhà thì vẽ ra làm bánh trái. Kết quả là sau một thời gian thì giá bột mì tăng kha khá.

Một đêm, với thói quen xem tivi muộn, tôi đọc (hay nghe) một tin ngắn: đề nghị nhân dân không gọi điện tố cáo hàng xóm vừa ra khỏi nhà vi phạm lệnh giới nghiêm hay phong toả. Vì khu vực nào cũng có cảnh sát tuần tra. Tin này làm tôi nhớ lại những gì đọc được thời chính quyền Quốc xã và dân Do Thái.

Rồi cũng trên tivi, nhân dân nhìn thấy một đôi anh chị bị phạt vì tội: giấy đi đường ghi "tập thể dục", nhưng mà y phục thì không có vẻ gì của một người sẽ đi chạy.

Tôi xếp hàng ở bưu điện, với giãn cách nghiêm ngặt. Trong vòng hai giờ đồng hồ xếp hàng, tôi đếm được không dưới 10 anh chị tinh thần thể dục, chạy sầm sập, thở phì phì, mồ hôi mồ kê nhễ nhại chạy qua chỗ chúng tôi xếp hàng.

Thỉnh thoảng, nhân dân lại nghe tin, ở làng nọ, phố kia, có nhà tổ chức tụ tập rất đông. Có người hàng đêm vẫn tổ chức nhảy nhót, hộp đêm tại gia, hoặc ở một nơi bỏ không để thu tiền. Cá biệt, có một nơi tụ tập lên cả ngàn người, cảnh sát-y tế phải rất cẩn thận và kiên nhẫn chờ cái đám đông ngàn người kia tự giải tán.

* Trước: ghi chép paris - covid đó đây (9): chính quyền và các chính sách "chống giặc"
* Sau: ghi chép paris - covid đó đây (11): dịch giã và hoạt động xã hội

ghi chép paris - covid đó đây (9): chính quyền và các chính sách "chống giặc"

CHÍNH QUYỀN VÀ CÁC CHÍNH SÁCH "CHỐNG GIẶC"

Từ "chống giặc" tôi dùng được Tổng thống sử dụng đầu tiên ở lần gia hạn phong toả. Ngay sau đó, các chuyên gia đặt câu hỏi và trả lời cho việc "dùng từ" này. Cho đến giờ, tôi cũng không biết người ta đồng ý hay không với Tổng thống tuổi trẻ tài cao về việc dùng và lặp lại từ này mỗi lần sau đó.

Trong lần phong toả đầu tiên, chính phủ công bố số ca nhiễm mới, ca xuất viện, ca nhập viện, ca nằm phòng cấp cứu và ca tử vong hàng ngày thông qua vị Tổng giám đốc (Vụ trưởng?) Vụ chăm sóc sức khoẻ cộng đồng của Bộ Y tế, vốn là một bác sĩ chuyên về bệnh truyền nhiễm. Tôi luôn có cảm giác vị ấy đang cố gắng chống lại sức nặng của các con số trên vai ở mỗi lần xuất hiện với vẻ nhút nhát của một cậu học sinh khiêm tốn.

Chính phủ chống dịch bằng rất nhiều quyết tâm nhưng thiếu đủ thứ thiết yếu. Khốn khổ thay, những thứ này không liên quan đến quyết tâm.

Rất nhanh sau những khẳng định chắc nịch khẩu trang không có tác dụng gì, bà con được cho biết, kho khẩu trang dự trữ của chính phủ cho y tế sắp hết. Và ngay trong điểm dịch, hoặc trước đó không lâu, người ta đã đốt đi một lượng lớn khẩu trang do quá hạn (?).

Chính phủ loay hoay tìm mối mua-nhập khẩu trang. Nói trắng ra là mua bán với Trung Quốc. Các chính quyền vùng-tỉnh cũng tìm mọi cách thông qua các mối quan hệ hợp tác, doanh nhân để mua khẩu trang. Có rất nhiều người đứng đầu chính quyền [địa phương] nói thẳng: chính phủ không lo được thì nói ra một câu, thả các chính sách ra, để chúng tôi tự lo liệu. Có vị chủ tịch một quận đã ra một văn bản hành chính bắt buộc người dân ra ngoài phải đeo khẩu trang. Lệnh này ngay sau đó đã bị bãi bỏ bởi Hội đồng Nhà nước. Lý do (theo quần chúng): khẩu trang đâu có mà bắt đeo. Lý do chính thức: lệnh phải do chính quyền trung ương ban.

Một số phóng sự truyền hình ảnh: một số nhân viên y tế phải lấy túi nylon đựng rác làm đồng phục bảo hộ vì đồng phục được phát rách toác, hở trước hở sau. Một vài phóng sự quay nhân viên y tế được điều động chống dịch phải ở lại khách sạn.

Các y-bác sĩ kêu ca phàn nàn về việc thiếu thiết bị đặc dụng. Có lần, Bộ trưởng Y tế mới lên, cũng là một yếu nhân tuổi trẻ tài cao, đã phải thốt lên trên truyền hình rằng vị ấy choáng ngợp khi vấp phải các bức tường hành chính ngăn cản sự vận hành của hệ thống trong tình trạng khẩn cấp.

Các bệnh viện tư được kêu gọi ưu tiên phòng cho bệnh nhân covid bắt đầu lên tiếng về việc, chính phủ không sử dụng đến số giường này. Trong khi chính phủ dùng cả đoàn tàu cao tốc để chuyển vùng vài bệnh nhân từ tâm dịch ra.

Các y tá, điều dưỡng từ các "vùng xanh" về tâm dịch, trong khi giữa tâm dịch, rất nhiều y tá-điều dưỡng muốn tham gia "đánh giặc".

* Trước: ghi chép paris - covid đó đây (8): giấy đi đường
* Sau: ghi chép paris - covid đó đây (10): cuộc sống trong phong toả và giới nghiêm

ghi chép paris - covid đó đây (8): giấy đi đường

GIẤY ĐI ĐƯỜNG

Lần phong toả hay giới nghiêm nào cũng có chuyện hay để cười vào sáng hôm sau. Có lần, chúng tôi mở mắt dậy với ba mẫu giấy đi đường khác nhau cho cùng một cá nhân: giấy đi làm, giấy đi đón con, giấy đi chợ... giấy nọ không thể thay thế cho giấy kia. Và trong vòng nửa ngày thì các loại giấy đã được thu gọn vào trong một. Tất cả đều chung một mẫu do Bộ Nội vụ cấp, nhân dân lên mạng in-sao ra. Không có chính quyền cấp nào ký tên đóng dấu.

Tất cả các danh mục được phép ra ngoài đều được in và có ô để đánh dấu. Dĩ nhiên, [có] cả việc đi dạo và dẫn chó mèo đi ị. Và nhiều khi chúng ta phải tự đoán mục để đánh dấu cho việc ra ngoài của mình.

Ai không tuân thủ có thể bị phạt khoảng trên 100€. Thỉnh thoảng, truyền thông lại thông báo, đợt vừa rồi, Nhà nước đã thu được từng này, từng này tiền phạt.

Trong ba lần phong toả, giới nghiêm, với rất nhiều lần ra đường, tôi bị kiểm tra tờ giấy này một lần duy nhất. Tôi mang cho chị bạn gần nhà một hộp găng tay. Điểm hẹn là ngã tư đèn đỏ của một khu phố nhỏ. Hai con mụ gặp nhau với khoảng cách, khẩu trang, kính đen kín mít mừng như mấy kiếp chưa gặp, thao thao bất tuyệt. Hai ba phút sau có hai nhà chức việc, nhân viên của Toà Thị chính tiến đến gần yêu cầu trình giấy đi đường. Tôi bị nhắc nhở không được viết bằng bút chì, kể cả với lý do bảo vệ môi trường (khỏi phải in nhiều lần). Chả là chính quyền đề phòng bà con ra ngoài quá giờ quy định rồi tẩy đi viết lại.

* Trước: ghi chép paris - covid đó đây (7): phong toả
* Sau: ghi chép paris - covid đó đây (9): chính quyền và các chính sách "chống giặc"

ghi chép paris - covid đó đây (7): phong toả

PHONG TOẢ

Lần phong toả đầu tiên, chúng tôi chỉ được ra ngoài mỗi lần trong vòng 1 giờ và đi không quá xa nơi cư trú 10km. Giấy chứng nhận cho mục đích ra ngoài được Bộ Nội vụ ban hành và mọi người có thể in trên mạng. Ai không in được thì có thể viết tay. Các danh mục về mục đích ra ngoài được in sẵn. Trong đó có mục đi dạo. Việc tập thể dục ban đầu được cho phép nhưng sau đó thì không.

Thành phố âm u, cho dù mùa hè đến sớm, tháng 4-5 mà nắng nóng như tháng 7-8. Tôi đạp xe trên các con phố vắng như đi trong một thành phố dịch bệnh trong phim có zombie. Các cửa hàng, cửa hiệu đều tối om, cửa sắt kéo sập. Thành phố có vẻ tắt thở, buồn u ám. Trên đường, lảng vảng các ông bà già, vừa đi vừa dí [gí?] mắt vào các tấm biển nhỏ xíu dán trong các cửa kính của các cửa hiệu. Thỉnh thoảng có cụ vấp cái "cục" vì mải nhìn cửa hàng.

Mảnh vườn nhỏ xíu của khu nhà giờ đây thành bãi phơi nắng của vài ông bà già trong khu nhà. Cũng quần áo bơi hai mảnh như ngoài công viên. Hai ba bà mẹ trả sáng chiều xách đứa con lẫm chẫm xuống vườn quanh quẩn. Có bà mẹ trẻ thì kéo cậu con trai tầm 4-5 tuổi với cây gậy dài cùng túi nylon đi nhặt rác trên con đường gần nhà.

Tôi giết thời gian bằng việc cắt khâu khẩu trang và tập thể dục tại nhà. Tôi chẳng đọc được chữ nào trong suốt hai tháng phong toả đầu tiên.

Lần phong toả tiếp theo thì dễ thở hơn. Ở lần phong toả thứ ba, mọi người được đi lại trong vòng 30km mà không bị giới hạn thời gian.

* Trước: ghi chép paris - covid đó đây (6): khẩu trang - nước rửa tay và khoảng cách xã hội
* Sau: ghi chép paris - covid đó đây (8): giấy đi đường

ghi chép paris - covid đó đây (6): khẩu trang - nước rửa tay và khoảng cách xã hội

KHẨU TRANG - NƯỚC RỬA TAY VÀ KHOẢNG CÁCH XÃ HỘI

Thực thà mà nói, Covid biến tất cả chúng ta thành cô gái đồng trinh trong đêm tân hôn. Tất cả chúng ta đều lúng túng. Covid biến một chính trị gia lão luyện thành một kẻ mị dân, dối trá và một chuyên gia hàng đầu thành một tên ngu ngốc, thiếu năng lực.

Chuyện khẩu trang ở xứ này những ngày đầu dịch mới thật sự là bi-hài kịch. Dĩ nhiên, khẩu trang là một phụ kiện hoàn toàn mới mẻ với đa số bà con. Một số người Châu Á có thói quen đeo khẩu trang mới đầu bị hắt hủi, thậm chí còn bị xúc phạm và tấn công.

Lúc này, các cơ quan chức năng liên đới, trong đó có chính phủ, vẫn còn cho rằng khẩu trang không thật sự cần thiết cho tất cả mọi người. Trừ những trường hợp đặc biệt như trong bệnh viện. Sau này, người ta được biết, chính phủ mắc một lỗi lớn trong kho [khâu?] dự trữ khẩu trang.

Lệnh phong toả đầu tiên ban ra sau một vài ngày thì bắt đầu có các ý kiến nên đeo khẩu trang. Một số bệnh viện còn có các thông tin hướng dẫn bà con tự may khẩu trang.

Kết quả là tôi đã phát hiện ra mình có rất nhiều váy áo còn mới nguyên. Các tấm vỏ gối, áo cotton, khăn quàng cổ nhỏ đã được tôi mang ra may khẩu trang cho mình và cho người thân. Việc này đã chiếm khá nhiều thời gian của tôi. Tôi may may cắt cắt đến quên cả đói và thậm chí bỏ qua mục uống nước khi khát.

Thỉnh thoảng truyền hình như một tên mách lẻo láu cá hét vào tai người nghe: tỉnh nọ, tỉnh kia vừa bị chính phủ ăn chặn khẩu trang ở ngay sân bay. Chả là một số chính quyền vùng-tỉnh tự tìm nguồn nhập khẩu trang.

Rồi chuyện các nước trong Liên minh Châu Âu, rồi nước Mỹ, ăn chặn, hớt tay trên của nhau khẩu trang ngay tại sân bay.

Tôi đón nhận những tin này như một con dở.

Cho đến một ngày, từ các chính phủ lớn bé cho đến tổ chức Sức khoẻ thế giới [WHO?] khuyến cáo, bắt buộc mỗi người ra ngoài phải đeo khẩu trang. Các bình nước rửa tay diệt khuẩn được đặt ở các công sở, bưu điện, cửa hàng. Các vạch chéo dán băng dính màu với khoảng cách chạm tay không động vai nhau hiện diện ở trước cửa siêu thị, bưu điện... Khẩu trang từ việc được bán hạn chế trong hiệu thuốc với giá tăng gấp vài lần đã được treo ở nơi dễ thấy nhất trong các siêu thị với đủ sắc màu.

* Trước: ghi chép paris - covid đó đây (5): bệnh viện
* Sau: ghi chép paris - covid đó đây (7): phong toả

ghi chép paris - covid đó đây (5): bệnh viện

BỆNH VIỆN

Con số nhiễm ngày càng tăng. Con số người chết càng ngày càng tạo ấn tượng. Có lúc, người ta phải trưng dụng khu đông lạnh ở chợ đầu mối Rungis cho việc bảo quản thi hài.

Nhân viên y tế nói nhiều hơn về việc quá tải của bệnh viện. Các bệnh viện tư được dự báo chuẩn bị phòng dành riêng cho bệnh nhân Covid.

Các lịch hẹn cho bệnh nhân không phải Covid được lùi lại.

Các bác sĩ và các chuyên gia dịch tễ, phòng dịch được mời phát biểu-thảo luận thường xuyên trên các phương tiện thông tin đại chúng. Tin tức cứ rầm rập như tin chiến trường. Đến một lúc, người nghe không còn biết tin vào đâu. Virus Vũ Hán bắt đầu được gọi bằng Covid. Rồi người ta cũng chẳng thèm thắc mắc tại sao cho dù đây đó, vẫn có người muốn phải gọi thế này và phải gọi thế kia.

Thời tiết bắt đầu nắng ấm kỳ lạ. Trời tối ngày càng muộn. Rồi dần dần, chẳng ai bảo ai, đúng 8h tối, giờ thời sự, bà con đổ ra balcon nhà vỗ tay khích lệ y-bác sĩ và nhân viên y tế. Một số đầu bếp tiếng tăm thi thoảng làm một vài món ngon mang đến bệnh viện. Có khi một y tá nào đó về nhà đã thấy có sẵn một túi thức ăn được hàng xóm chuẩn bị và treo trước cửa. Lại có một y tá nào đó, một người bán làm việc trong siêu thị nào đó, trở về nhà và nhìn thấy tờ giấy găm ở cửa hoặc trong hộp thư: đề nghị chuyển nhà vì có thể là nguồn lây nhiễm. Ở một bãi đỗ xe của một bệnh viện nọ, một nhành hoa tươi được cắm lên kính xe bởi một cửa hàng hoa nào đó.

Ở bệnh viện, người ta bắt đầu nói đến chuyện thiếu khẩu trang, thiếu đồng phục bảo hộ.

* Trước: ghi chép paris - covid đó đây (4): phong toả lần một & tình trạng khẩn cấp
* Sau: ghi chép paris - covid đó đây (6): khẩu trang - nước rửa tay và khoảng cách xã hội

ghi chép paris - covid đó đây (4): phong toả lần một & tình trạng khẩn cấp

LẦN PHONG TOẢ ĐẦU TIÊN VÀ TÌNH TRẠNG KHẨN CẤP ĐƯỢC BAN BỐ

Đó là một tối thứ Bảy. Tôi không còn nhớ ai thông báo tình trạng khẩn cấp và lệnh phong toả (Thủ tướng hay Tổng thống). Trong chương trình thời sự, thông tin về việc phong toả và ngừng hoạt động của một số ngành nghề được đưa ra. Chúng tôi có thêm ngày thứ Hai để thu xếp công việc. Dân tình hầu hết đều bị bất ngờ. Các chủ nhà hàng phải mang cho những đồ ăn đã chuẩn bị sẵn.

Lần phong toả đầu tiên bắt đầu vào ngày 16 tháng 3. Thời gian phong toả [sẽ] trong hai tuần. Và hai tuần đó đã kéo dài cho tới giữa tháng 5.

Cho đến bây giờ, khi tôi đang gõ những dòng ghi chép này thì nơi này đã trải qua ba đợt phong toả, ba đợt "giải toả". Ba lần, chúng ta quyết chiến với giặc (lời của Tổng thống trong một lần ban bố lệnh phong toả).

* Trước: ghi chép paris - covid đó đây (3): nước ý
* Sau: ghi chép paris - covid đó đây (5): bệnh viện

ghi chép paris - covid đó đây (3): nước ý

NƯỚC Ý

Ý là nơi tình trạng trở nên báo động đầu tiên. Bệnh viện quá tải. Thông tin về người nhiễm và người chết tăng chóng mặt.

Lúc này, không ai hỏi tôi có phải người Trung Quốc không. Cho dù tôi đã chuẩn bị sẵn câu trả lời: Không, tôi là người Ý. 

Người ta nói đến việc hệ thống y tế của Ý phải lựa chọn bệnh nhân để chữa trị. Người ta nói đến người chết không được gặp người thân. Đám tang chỉ là thủ tục và chỉ có cha xứ. Người ta nói đến việc các cha xứ bị nhiễm.

Nước Ý kêu gọi, gần như là cầu khẩn các nước Châu Âu khác cẩn thận. Hầu như người ta vẫn còn coi nhẹ, hoặc đang hoảng loạn để có thể đối phó với "giặc".

Cuba và Trung Quốc là những nước giử cứu trợ khá sớm cho nước Ý.

Các bệnh viện dã chiến, hay đúng hơn là điểm thu nhận bệnh nhân tạm thời được lập nên ở [các?] thành phố tâm điểm dịch của nước Ý.

* Trước: ghi chép paris - covid đó đây (2): tháng ba
* Sau: ghi chép paris - covid đó đây: phong toả lần một & tình trạng khẩn cấp

ghi chép paris - covid đó đây (2): tháng ba

THÁNG BA

Cả nước rầm rập với một ổ dịch được phát hiện. Đó là nơi đóng quân của một sân bay quân sự. Các ca nhiễm mới đều không tìm ra được nguồn bệnh. Có người nhiễm bệnh qua đời. Sau này người ta mới biết, số quân nhân tham gia chiến dịch "đưa đồng bào từ vùng dịch về nước" đều không phải cách ly. Họ được cho nghỉ ở nhà một thời gian.

Tôi đến phòng tập thể dục, một người đàn bà bản xứ liên tục hỏi tôi: Cô là người Trung Quốc à? Câu hỏi được lặp lại mỗi khi tôi và bà ta chạm mặt nhau. Lúc đầu, điều này khiến tôi buồn cười và tôi còn nhã nhặn trả lời: Không phải ạ. Nhưng tôi chợt để ý, cho dù tôi nói "không phải" thì bà nọ vẫn rời khỏi nơi có sự hiện diện của tôi. Sau đó, tôi không còn trả lời câu hỏi rập khuôn kia nữa. Thậm chí, có hôm tôi còn có ý ác: nếu tôi không vội, tôi sẽ ở lại đây rất lâu. Bà sẽ đứng bên ngoài rất lâu để chờ tôi rời đi. Và bà nhẽ bị nhiễm lạnh. Bà có thể bị cảm cúm và nghĩ rằng mình bị virus nọ tấn công. Là tôi nghĩ thế!

Một hôm tôi đứng chờ đèn đỏ. Khi đèn xanh bật lên, tôi nhìn thấy một người đàn bà từ phía bên kia có một kiểu sang đường hình vòng cung rất kỳ lạ. Sau đó, tôi ớ ra khi phát hiện ra điệu này: đó là cách bà ta tránh tôi.

Ở cửa hàng thịt, tôi xếp hàng sau một bà già nhỏ bé khác. Tôi nghe bà ta thì thầm với người thu ngân, vợ của ông hàng thịt, và lấm lét quét mắt sang tôi. Khi rời khỏi cửa hàng, bà ta phi qua tôi như một ngọn gió. Tôi suýt phá lên cười và nói to với ông hàng thịt: Thôi ông bán nhanh cho tôi chứ không thì khách [của] ông chạy hết. Ông chủ khoát tay: Ôi dào, dâu tôi là người Trung Quốc, về quê ăn tết vừa sang hôm qua kia kìa, tôi còn ôm hôn nó thắm thiết [mà] chả sao.

Bạn bè tôi bắt đầu râm ran các câu chuyện về việc người có dáng vẻ Á châu bị soi mói, thậm chí bị chửi bới, và khá ấm ức. Tôi còn nhiều lý trí để nói rằng: Tôi hiểu được tâm lý bà con xứ này. Đó là sự phản ứng thái quá trước một điều lạ lùng, vượt quá khả năng tư duy thông thường chứ không phải là kỳ thị. Xứ mình hoặc bên hàng xóm, nơi ổ dịch xuất hiện cũng có những hành động tương tự, thậm chí quá đáng hơn nhiều. (Đó là do tôi đọc được: những hành khách của một chuyến bay về Trung Quốc đã phản đối những người gốc gác Vũ Hán lên máy bay).

Lúc này, khẩu trang, nước rửa tay và việc giữ khoảng cách vẫn chưa được bàn luận.

Dù sao đi nữa, tôi vẫn không mang cảm giác bị kỳ thị!

* Trước: ghi chép paris - covid đó đây (1): khởi nguồn
* Sau: ghi chép paris - covid đó đây (3): nước ý

ghi chép paris - covid đó đây (1): khởi nguồn

[MÀO ĐẦU]

Tôi có một trí nhớ xấu. Xấu chứ không phải tồi! Bởi vì tôi có thói nhớ dai những thứ không đáng nhớ. Trong ký ức của tôi, những kỷ niệm êm đềm, hay ho quả thật hiếm. Nhưng nỗi buồn và sự "hằn học" thì đầy ắp. Dù tôi có muốn quên thì thì chúng vẫn cứ nằm ì đâu đó và chỉ chờ cơ hội để điểm danh.

Khi covid xuất hiện, tôi không ghi chép chuyện đã và đang xảy ra. Cứ tưng tửng đi qua và "đụng chạm" vào nó. Nhiều thứ nhớ lan man, không rõ. Nhưng có những chuyện ngày nào cũng luẩn quẩn trong đầu. Nhiều khi chúng hiện ra khiến tôi trở nên giống một kẻ đối thoại với ma.

Nghe tin dịch ở Trung Quốc, rồi Việt Nam, cảm giác không yên lòng chiếm ngự tâm trí tôi. Rồi một ngày nó ào đến xứ này như mưa rào, như giông bão. Tâm thần tôi không mấy động đậy. Hàng ngày vẫn lảm nhảm, để ý-moi móc các cách nói-hiểu-phổ biến-phòng và chống dịch từ phương tiện truyền thông cho đến đời thực như một mõ già.

Tâm tính xấu xa của tôi chỉ thực sự sống lại khi tôi nghe tin dịch quay lại nơi nó đã gần như lướt qua. Tôi nghe ngóng tứ tung và cảm giác bất an ngày một tăng. Bất an vì những "chiến lược-tác chiến-vũ khí-thành luỹ" được chế tác một cách cấp tốc, kiểu "ai có súng dùng súng..." để đánh giặc covid. Cho đến khi cái đầu óc nhỏ mọn bắt đầu quá tải thì tôi nghĩ đến việc chép lại (chép lại chứ không phải ghi chép) những điều cỏn con về COVID đó đây!

KHỞI NGUỒN

Tôi không nhớ là qua những cuộc điện thoại, trao đổi với người thân qua các mạng xã hội hay từ thông tin truyền thông xứ này mà tôi nhận tin về sự xuất hiện của covid. 

Lúc đó, nó chỉ mới được gọi là virus. 

Tôi có đọc-xem các hình ảnh về dịch bệnh ở Vũ Hán. Hình ảnh đóng dấu là đường phố vắng tanh. Câu chuyện đọc-xem đâu đó về việc người dân bị giám sát bằng công nghệ hiện đại khiến tôi nghĩ đến [việc] đang xem một bộ phim hành động-viễn tưởng kiểu Mỹ. Lúc đó, tôi chỉ có một logic duy nhất và nó khiến tôi bối rối: quê tôi sẽ là điểm đến tiếp theo. Vì chúng ta là hàng xóm thân cận. Và nếu điều đó xảy ra, đây sẽ là cơn ác mộng của dân tôi và của hệ thống y tế.

Tôi đi làm, mùa Noel đến, nhìn cảnh bà con tấp nập ngoài đường mà nghĩ: Điều gì sẽ xảy ra khi nơi đây có con virus kia. Giữa những sóng người, biển người, chen vai thích cách chạy đua với khoảng thời gian cuối năm cho kịp lễ tết.

Trên truyền hình, báo đài, tôi thấy-nghe-đọc các chuyên gia của đủ mọi lĩnh vực sôi nổi bàn luận (có cả bàn tán) về cái con virus ở xứ sở kia. Tất cả hầu như chung kết luận: nó ở xa quá, nơi đó khác chúng ta quá, chúng ta khác nơi đó quá... Và nếu chúng ta biết tận dụng thời cơ, đây sẽ là cơ hội để chúng ta "đút túi" (kiếm tiền), vì đối thủ đang bận phòng vệ bản mệnh. Tôi cười hềnh hệch với những "bàn tròn" của các tinh khôn.

Ngoài đời, bà con râm ran bàn tán. Sợ có. Tò mò có. Móc máy có. Nhưng nhìn chung còn bình tâm lắm!

Noel và tết 2019 qua đi. Cuộc sống còn giữa được vẻ "bình thường cũ". Cho đến một ngày, hệ thống y tế được báo động bởi 3-4 ca nhiễm virus. Những bệnh nhân này hầu hết đều liên quan đến vùng dịch khởi điểm. Họ vừa từ nơi ấy về.

Bệnh viện bắt đầu chạy chữa. Rất nhanh, hệ thống y tế có các cuộc họp báo. Các bác sĩ có liên quan thông tin tình hình trên các phương tiện truyền thông. Tôi nghe đến các biện pháp điều trị, con số nhân viên y tế xung quanh người bệnh. Rồi mọi việc qua đi. Người bệnh bình phục. Bộ trưởng Y tế, vốn là một bác sĩ, một người đàn bà có khuôn mặt, giọng nói khá hiền từ, kiểu của một cô giáo hơn là một chính trị gia, trấn an dư luận, chúng ta đã khống chế được virus.

Tiếp: ghi chép paris - covid đó đây (2): tháng ba

lưu các ghi chép paris của bạn - covid đó đây

(1)

Tôi tò mò chết đi được, rằng thì là mà nhân dân, bà con, đồng bào suy nghĩ gì ở thời điểm chớm, trong và hứa-hẹn-"hậu"-covid (?)

Tuỳ mỗi hoàn cảnh người, từ sống ở nơi chốn nào đến công ăn việc làm thu nhập ra sao, già hay trẻ, đàn ông hay đàn bà, tôn giáo quy thuộc là chi, rồi cả mớ những điều kiện khách quan, chủ quan khác nhau mà những cảm thức, cảm niệm về chính bản thân, về người xung quanh và về đời ngoài kia có muôn vàn công thức biểu tỏ, muôn vàn câu chuyện kể về trải nghiệm mang tên covid.

Tất nhiên là chuyện này chỉ xảy ra với những-kẻ-sống-sót!

(2)

Hôm qua tôi vô tình ngó một bản tin của một nhà truyền thông tư nhân, phát hiện họ rất khéo. 

Thay vì nói có bao người chết, tử vong thì họ dùng diễn đạt "những người không qua khỏi".

Cái chết xem ra nghe bớt nặng nề, đau đớn!

(3)

"Những người không qua khỏi" này, cho đến nay, xác thực tôi không quen biết một ai trực tiếp trong cái vòng tròn xã hội bé tý xíu của mình.

Nhưng nếu mở rộng các quan hệ bắc cầu thì ngay khi Sài Gòn nếm mùi căng thẳng, TL đã thì thào thuật lại lời kể của cô bạn học bổng Chevening về số người quen bị nhiễm cúm Tàu và qua đời. Chuyện nghe rất rầu!

(4)

Thông tin qua nhiều tuần lặp đi lặp lại cùng một dãy các gạch đầu dòng.

Về số ca mắc và tử vong cũng như được ra viện. Mà trong đó, con số thứ hai không phải lúc nào cũng rõ ràng, rành mạch!

Về bao nhiêu vất vả của toàn hệ thống.

Về bầu không khí hừng hực kiểu giặc chưa diệt hết ta chưa về, kiểu mọi ngóc ngách bộ này ngành nọ đều nhất loạt hoá thân thành chiến luỹ, chiến luỹ chứ không phải lô-cốt nhá!, và từ chúng dân tới các ông bà quan cán bộ nhất tề thành số đông chiến sĩ bên cạnh một hai tinh bông tư lệnh chỉ huy.

Về những gương sáng, những điển hình mà thường là sự tôn vinh nếu không phải sặc mùi tuyên giáo thì lại mắc cái bệnh ẩu tả, thiếu chiều sâu cả về làm nghề lẫn luân lý làm người!

(5)

Trong khi truyền thông quan phương là vậy thì truyền thông dân gian lại có danh sách gạch đầu dòng riêng của mình.

Mà nếu túm lại thì thuỷ chung vài từ: đói, khổ, tuyệt vọng!

(6)

Tôi bối rối, giữa những thực thực hư hư.

Ngay ở Hà Nội thời gian "giãn cách", chỉ nơi tôi và TL sống thôi, so với nhiều người nhà và người quen, rõ ràng là "dễ thở" hơn rất nhiều. Và như vậy, từ chỗ của mình, tôi chẳng có cớ gì để ngoạc mồm ra mà kêu ca phàn nàn cả.

Nhưng khi thành phố thở phào một cái, chúng tôi ghé qua bà cô kế út nhà Nội để thăm hỏi, nghe chuyện em họ kể thì tôi rùng mình. Hà Nội như vậy có bị thằng cha nào đó của hãng thông tấn AFP gọi là nhà-tù-lộ-thiên xem ra chả oan ức tẹo nào.

Còn chuyện Sài Gòn và các tỉnh Miền Nam, một hai đoạn clip thì còn có thể gật gù, ừ thiểu số. Nhưng dồn dập thông tin, nhiều đến mức mà cuối cùng thì chính vài vị thuộc giới tinh bông quốc doanh cũng phải lên tiếng, thì rõ ràng chúng ta có vấn đề, rất có vấn đề!

(7)

Nhân chuyện ý kiến của chuyên gia và tinh bông, có một chuyện hài hài thế này nơi xứ mình.

Phần lớn các ý của các vị khi được phát ngôn ra thì chẳng có chi là mới mẻ.

Vì trước đó, trong dân gian đã có đủ đầy hết cả rồi.

Khác chăng, các vị là cựu này cựu nọ với đầy mình credits đỏ. Và lời của các vị nói vào phút cuối được đánh giá là thẳng thắn thì chỉ vài tuần, vài tháng trước cứ tự động mà rơi vào giỏ "phản động". 

Đời thật hay, tuỳ việc bạn là ai mà lời bạn nói ra là đúng hay sai, là đẹp hay xấu a!

(8)

Tôi luôn tự nhắc mình, sống cuộc đời của mình, đừng bao đồng, chớ ngó nghiêng dẩu mỏ ra mà tám nhảm hay tệ hơn là rủa xả.

Không hẳn là li khai nhưng quả thực tôi hạn chế tiếp cận tin tức. 

Hôm qua cũng vẫn là vô tình mà tôi thấy một chớp nhoáng hình ảnh kệ kê túi đồ của những người đã khuất ở một bệnh viện dã chiến. TL tinh mắt, nhìn, rồi bảo tôi, cái túi kia nhìn hình thức vậy đoán là của một người thanh niên.

Trong chốc lát đó, tôi thấm thía thêm một tầng mới ý tứ của hai chữ vô thường.

(9)

Năm trước, trong lúc tôi bối rối vì thế mắc kẹt ở xứ người, nhận được thư từ đàn anh thì tôi trong chốc lát quên sạch những bức bối vì còn mải xỏ xiên cười ha ha ha trước mấy lời thư của ông anh nói về việc covid thúc giục chúng ta "dừng lại", suy nghĩ và thay đổi nơi chính mình ra sao. Lúc đó, tôi nghĩ, đàn anh xem ra thích lời "hoa mỹ".

Thế mà giờ đây tôi sẵn sàng gật đầu tắp lự tán thành cái ý tứ đó.

Thời gian diệu kỳ. Nó khiến chúng ta khốn khổ. Nó đem lại cho chúng ta những phép chữa lành. Nó giăng ra trước mắt chúng ta tấm màn đen kịt mang tên tương lai gần, tương lai xa. Rồi cũng chính nó lại hé mở những cánh cửa mang tên hy vọng. 

Tôi phát hiện, bất luận nó là thế nào, cái thời gian nghịch lý, mang trong mình đầy mâu thuẫn đó, thì vấn đề rốt cuộc hoá lại là chính ta. Và mỗi cái ta có một hoặc một chùm truyện kể, của riêng mình về cái sự kiện mang tên covid!

(10)

Gần hai năm qua, tôi chăm chỉ ghi nhật ký covid. Là các notes phần nhiều nhảm nhí, lảm nhảm cà ràm sặc mùi xỏ xiên, phản ánh trung thành cái đầu óc của tôi nhất thời. 

Giờ là lúc tôi đọc ghi chép [về] covid của bạn ở phương xa.

Bắt đầu từ đây, cái bờ-lốc nhảm này của tôi sẽ có thêm một mục với một nhãn mới: ghi chép Paris. 

Các chuyện kể của TA cho tôi thêm một miếng ghép trong bức khảm khổng lồ về trải nghiệm covid suốt thời gian qua!