phải sống

(1)

Ngày đầu tiên lên núi, trong cuộc điện thoại theo lệ mỗi tối với hai cụ già ở Bắc Ninh, tôi được nghe từ Mẹ một tin buồn. Tôi nghe. Sững sờ. Rồi mấy ngày tiếp theo là chấp choáng, là chới với.

Nhà rừng sau nắng gắt là mưa to gió lớn suốt cả một ngày. Dấu tỏ duy nhất của thứ mang tên sức sống là một gia đình hummingbirds mẹ và con thi thoảng vè vè lượn lờ gần chỗ máng nước đường.

Bạn đời kêu mệt. Tôi cũng bải hoải tấm thân. Rồi cái psy của tôi bỗng chực nhạy cảm với tin tức thời sự, đặc biệt mấy món chính trị chính em xứ này qua tường thuật của mấy nhà đài mà bạn đời thường xuyên theo dõi.  Không rõ có phải vì tất cả những điều đó cộng lại với nhau mà tôi đâm ra bẳn gắt, mặt mày không đến mức sưng sỉa nhưng lúc nào cũng chực "lên cơn".

ống khói lò sưởi rỉ nước, à thì tìm thợ :-/)

(2)

Sau một ngày mưa gió, trời tưng bừng nắng nhưng không quá nóng. Bác thợ cả Sean với hai cái máy to đùng tiếp tục công việc san ủi nền đất cho dự án sugar house.

Hết mưa đồng nghĩa nhà hết dột, dấu vết nước rỉ nếu không để ý tôi thậm chí không nhìn ra. Còn ông lão nhà ta thì hài lòng khi thấy có vẻ như bọn ong bắp cày đã rời bỏ cái tổ của chúng ở mép ô đất đang được phát quang.

Tôi nhìn mảng tường gạch với dấu vết lờ mờ của nước rỉ. Tôi nghe bạn đồng hành than phiền sao cơn mệt vẫn chưa qua. Rồi tôi nhìn đôi bàn tay "nát bét" của mình, do vết cào của đám gai cây cỏ, và do cả bị côn trùng châm chích. 

Lão Tiên sinh phát hoảng khi biết tôi bỏ qua động tác kiểm tra kỹ lưỡng quần áo mỗi khi kết thúc ngày làm việc vườn tược của mình. Ông nói, chỉ một con bọ cũng đủ khiến tôi tham gia đội ngũ khổng lồ các nạn nhân của Lyme disease. 

(3)

Tôi nhăn nhở, quá muộn rồi ông ơi. Mấy năm qua số lần tôi nhảy choi choi vì bị bọ và muỗi cắn ngoài vườn quả là không đếm xuể. Mà nếu coi các biểu hiện của bệnh này rồi áp vào trường hợp của bản thân, có khi tôi mắc rồi không chừng. Thôi thì, từ nay tôi sẽ chú ý hơn.

Rồi tôi nghĩ lan man về những chuyện và những vật xung quanh. Bọn ong bắp cày vẫn có thể quay trở lại. Mưa to thì nhà vẫn dột, cho tới khi chúng tôi tìm được bác thợ tốt. 

Mấy hôm nữa, các bạn chim hummingbirds sẽ bắt đầu hành trình di cư ngàn dặm. Mấy tháng nữa, chúng tôi sẽ có nhà nấu mật và ông chủ nhà sẽ không còn phải chịu cái cảnh lo ro ngoài trời tuyết canh cái bể nhựa phong đang sôi. 

Các vấn đề sức khoẻ của chúng tôi, phần vừa là chịu áp chế bởi thầy và thuốc, phần là do thái độ sống chủ động của chính chúng tôi điều tiết. Sự căng thẳng thường trực psy của tôi ít nhiều có thể được chính tôi xoa dịu, bằng những động tác đơn giản, tỷ như nếu thấy radio bắt đầu với Tổng thống... thì tôi đây sẽ biến tắp lự ra một xó miễn nhiễm mọi âm thanh.

Cuộc sống vẫn tiếp diễn. Chu trình sinh-lão-bệnh-tử dù ta biết hay không biết, thích hay không thích, vẫn trong vận động. Tôi chẳng phải tín đồ đạo này đạo nọ, nhưng tôi tin rằng, sống ở cõi đời này giống như một sự, một việc. Lê lết nó hay chủ động phối hợp với nó, đều là do lựa chọn của chính tôi.

vườn đây vườn kia: thu hoạch mùa hè

Bà con trồng vườn rau thu hoạch cả ẵm, tôi đây rón rén mỗi món một phần bé xinh xinh.

Nhưng tôi hoan hỉ lắm, vì đây là do tay mình vun xới :-)

vườn nhà rừng: phúc bồn tử 
cây con đánh từ vườn của Father Mark
sau hai năm cuối cùng đã cho trái

vườn nhà biển: rau diếp tha hồ chén
đậu đỗ mẻ hái đầu tiên chưa đến mươi quả
trái dưa "của Chúa" - quả bói đầu mùa
và một bạn củ cải "vét vườn"

gấu, chim và lão nông tay chơi

(1)

Sau 7 giờ tối, trời vẫn sáng tưng tưng. Tôi đang ngồi đọc bên bàn phía hướng ra cửa sổ hông nhà thì cảm giác một mảng tối chắn tầm mắt. Ngẩng đầu: gấu!

Nó đi từ phía nhà kho ở mép rừng, lừng lững hiên ngang tiến đến chỗ gốc cây có mấy cái ống thức ăn cho chim. 

Nó kiểm tra cái cột treo ống thức ăn to nhất, chuyên món hạt hướng dương, giờ đang nằm ngả nghiêng gần như chạm đất, còn cái ống thì biến mất tiêu.

Nó lững thững vài bước tới chỗ hai cái ghế gỗ, dừng lại khụt khịt và sờ mó kiểm tra một trong hai cái ghế. Cái ghế mà nó kiểm tra chính là chỗ ngày hôm trước tôi để tạm qua một đêm ống thức ăn vốn trước đó bị nó phá đến thảm.

Rồi nó lấy lại dáng vẻ lừng lững hiên ngang tiến lên phía nhà để xe và hướng về phía nhà hàng xóm trên đỉnh núi, rồi cứ thế mà từ từ biến mất khỏi tầm mắt của tôi.

(2)

Ở xóm núi này, tôi có đến cả vạn lần nghe kể chuyện về gấu.

Thợ rừng Bruce vào rừng chặt cây đụng một thủ trưởng gấu to đùng. Nhà hàng xóm trên đỉnh núi kiểm tra camera giám sát thì phát hiện thủ phạm phá phách thùng ủ rác là một anh ả gấu khổng lồ. Còn bà chủ nhà hàng xóm dưới núi thì phàn nàn, cứ vài bữa khay nước đường cho humbingbird lại bị gấu đu đổ. 

Bản thân ông lão nhà ta có bữa đang chạy xe lên núi thì phải dừng xe để gấu mẹ cùng hai gấu con qua đường. 

Chuyện về gấu nghe có chút ghê ghê nhưng vì tôi chỉ nghe chứ không thấy tận mắt thì thành ra là "cóc sợ", rồi từ cái "cóc sợ" đó mà hoá thành huyên thuyên hài nhảm mỗi khi nói chuyện gấu ở xóm núi.

Nhưng giờ thì tôi sợ. Ít nhất là từ chiều tối đó vắt sang hết ngày hôm sau. 

(3)

Chuyện cái ống thức ăn cho chim mất tích và sau đó được tìm thấy bắt đầu từ lần lên núi trước của chúng tôi.

Ngày quay về nhà biển, ông chủ nhà theo lệ vác cái ca bổ chảng đựng hạt hướng dương xuống trảng cỏ để đơm đầy ống đựng thức ăn cho chim. Xuống tới nơi, ống chẳng thấy đâu, còn cây đỡ bằng sắt chắc nịch thì đổ rạp.

Chúng tôi kiểm tra xung quanh, không thấy cái ống. Vì phải lên đường, tôi tặc lưỡi, thôi để lần sau lên núi mình tìm tiếp.

Lần này quay lại nhà rừng, tôi chăm chỉ làm mấy vòng tuần tra trảng cỏ, đặc biệt là đường mép rừng, kết quả là số không. Tôi thắc mắc mãi, chả nhẽ con gấu cắp nách cái ống mang về "nhà" của nó. Được hồi thì ơ nhưng mà, gấu nó dụng tứ chi để di chuyển thì sao mang được đồ. Thế là lại đoán tiếp, hay nó ngoàm [cái ống] bằng miệng. Vấn đề là cái ống đó dài hơn nửa mét, đường kính quá nửa gang tay, nói gấu gặm rồi tha lôi nó thì chẳng khác chi chuyện ngày xưa người ta thi leo cột mỡ. Thật là lạ!

Sau mấy ngày tìm kiếm vô ích, tôi bỏ cuộc. Chúng tôi thay đổi chủ đề, không phải là chuyện con gấu nó tha cái ống đi đâu mà là nên chăng chúng ta mua một cái ống mới. Ông lão đi cửa hàng ngũ kim, rồi trèo lên mạng nhện. Ống thức ăn đó cho chim ngày xưa giá chỉ chừng năm sáu chục đồng, giờ hơn trăm bạc. Ông phàn nàn đắt quá, còn tôi thì máu ki-bo tăng vọt liền mấy bậc phải cố kiềm nén không mở lời ngăn cản hành động mua mới.

Đâu đó sau bữa trưa ngày hôm trước khi tôi tận mắt nhìn thấy gấu, đang hồi tán gẫu thì bạn đời hỏi liệu tôi đã tìm kỹ chỗ đám cây bụi cùng tường đá giáp đất nhà hàng xóm. Đúng là tôi có kiểm tra nhưng thử thêm một lần chẳng mất chi. Cái ống ở đó, cái nắp thì cách đôi mét. Thành ống không thiếu các lỗ thủng với hình dáng tựa như ai đó dùng búa tạ mà táng đinh đóng bê-tông. Cái ống cùng cái nắp của nó được tôi để tạm trên ghế gỗ ngoài trời. Chỉ tới sáng hôm sau, ông chủ nhà mới mang chúng vô nhà.

(4)

Vào cái ngày tôi tận mắt thấy gấu, trước thời điểm nó xuất hiện ở sườn dốc bên hông nhà, tôi có một ý tưởng vô cùng hay ho về việc sử dụng cái ống đựng thức ăn cho chim giờ bị thủng lỗ chỗ. Rất đơn giản, dùng băng dính công nghiệp bao vài vòng, thế là khoẻ. Bọn chim rỉa hạt là ở mấy cái khe đáy ống, thân ống xấu đẹp sao chẳng có ảnh hưởng chi đến cái sự ăn của chúng, trừ phi chúng cũng như con người có khiếu thẩm mĩ riêng. Cá nhân tôi không nghĩ chỉ vì mấy vòng băng dính nhăn nheo mà chúng bỏ phí thức ăn. 

Khi ông chủ nhà hỏi, thế gấu quay lại thì tính sao, tôi thấy mình lại thêm mấy phần thông minh, đơn giản là mỗi tối tui đây lại vác cái ống vô nhà.

Nhưng thấy gấu rồi, không phải là trong ánh sáng ngày rực rỡ nhưng vẫn là khi trời còn sáng trưng thì tôi đầu hàng. Dẹp! Dẹp hết!

(5)

Cái ống thủng giờ nằm im ở một góc cửa. Không chỉ có nó mà còn cả một tiểu đội ống đựng thức ăn chim cỡ to, trên trung bình và trung bình. Còn ở gốc cây dưới bãi cỏ vốn xưa nay đông vui một dãy ống hạt đung đưa theo chiều gió giờ chỉ còn đúng một bạn ống bé xinh xinh chuyên món hạt nhỏ li ti giống hạt kê. 

Ống nào, hạt nào thì chim nấy. Giờ đây chúng tôi thu nhỏ niềm vui ngắm bọn chim đại hội võ lâm có nhỏ có to với đủ màu đủ sắc thành một cuộc họp chi bộ của rặt một nhà chích bông lông vàng bé bằng nắm tay em bé chưa đầy một năm tuổi. 

Lão nông tay chơi nhà ta than thở khi thú vui của ông bị hạn chế. Còn tôi thì mải nghĩ, làm gì với mấy bao hạt to đùng đây.

ngoảnh đầu ngó tháng tư

quà tặng tháng Tư
sau một Fan Ho thị dân, giờ tôi khám phá
Portolano ngoài-hệ-thống

Điểm nhấn trong bảng tổng kết tháng Tư của tôi là tôi ốm. Người ngợm lờ đờ thì hoá thành đầu óc lơ mơ, rất chi là ngộ.

Phần lớn thời gian tháng Tư chúng tôi sống ở nhà rừng. Tôi chỉ xuống núi đôi ba lần, khác với bạn đời ngày nào cũng phải chạy xe lên lên xuống xuống ít nhất là đôi ba bận.

Cai nghiện cafe trở thành một trò cười. Mỗi sáng tôi đều đặn hai cữ nước nâu, uống xong rồi thì gật gù, từ mai mình sẽ khác. Trà, từ xanh qua đen, từ Tàu tới ta qua Tây, giờ chẳng cần nhã pha trong ấm hay bình lọc mà là, trong hầu hết các trường hợp, tương thẳng vô cái bình vốn dùng đựng cafe mang đi. 

Tôi cặm cụi khâu khâu vá vá. Phần là chữa trị mấy món áo quần cũ có tuổi đời xê dịch từ hơn mười đến gần hai mươi năm. Phần nữa là khâu mới món này vật nọ. Hoan hoan hỉ hỉ xách cái túi bé xinh xinh hay lùng thà lùng thùng một thân quần vải ghép Châu Phi là một chuyện, quan trọng hơn là một cảm giác vui vẻ, khe khẽ, nhẹ nhàng, trong suốt quá trình thủ công đó.

Vườn từ nhà biển lên nhà rừng được chuẩn bị cho vụ trồng rau và hoa mới. Tôi gần như chưa chạm tới vườn Nhật Bản, nhưng cuốc dọn, làm cỏ và xới đất cho hai khuông vườn rau, chuẩn bị cho vườn phúc bồn tử mới được quy hoạch, phát quang một miếng đất to mà chưa biết sẽ làm gì trên đó thì tính ra đã là hòm hòm. 

Tháng Tư rồi, tôi bỏ ra gần một tuần đọc và nghe về Đức Thánh Cha. Có một vài thời điểm, tôi nghĩ vẩn vơ rồi liên hệ công thức "Chùa là cái Thiện của làng". Rồi lại nhớ đến đối sánh Chúa với ông tổng của James Talarico cùng hình ảnh mang tính tưởng tượng rằng thì là mà Chúa thời nay bị gán nhãn "a single, childless hippie". 

Tháng Tư năm nay, nhìn thấy mình già đi, tôi không ngâm nga Olga Bergon nữa. Mà là khe khẽ đọc René Char. Tôi nghĩ, tự thân điều này đã là một biểu tỏ cho quá trình tôi-đang-già-đi. Nhớ những chuyện xưa cũ tưởng đã rơi vào quên lãng. Cùng một câu chuyện nhưng giờ mình nhìn khác đi. Thêm nữa, có thể do môi trường sống của tôi thay đổi, cảnh quan nhà rừng làm tôi nhớ đến Char, đại loại thế.

Mà lạ lắm, nhân đọc Char nghĩ quàng sang John O'Donohue. Trong một môi trường ngột ngạt bởi các tin tức thực giả lẫn lộn và phần lớn tin tức nếu không phải là mang tính tức thời chớp giật giật gân thì là hung hăng chính tà tư tưởng hệ, đọc các tác giả xưa cũ bỗng hoá thành tạo cho bản thân một kết giới an lành, tự tại.

tự tay phát quang, có thể đây sẽ là một góc vườn rau gia vị

biển đồng đặt ở phố Hàng Đồng

các khay ươm đi từ biển lên rừng

mở lối đi mới cho máy xén cỏ và ATV

khi trẻ, người ta yêu nói chuyện tương lai

(1)

Chuyện tôi nghe được ở tiệm bánh tây trên phố Xuân Diệu hồi đầu năm. Chính xác thì là chuyện tôi bất đắc dĩ nghe lỏm, do các bàn được xếp quá gần nhau.

Ba bạn trẻ Á Châu, hai [hẳn là] Việt kiều Mỹ, một [áng chừng là] con gái rượu nhà đại gia học trường quốc tế từ tuổi mẫu giáo trở đi.

Họ nói về nghệ thuật, về cuộc sống, theo lối của con nhà giàu chân không chạm đất. 

già rồi, người ta thích kể lể chuyện xưa

Cô vỏ Việt ruột Mỹ líu lo, cái sự không-tiện nghi mới làm nên cuộc sống. Anh bạn [trai] của cô, hẳn là thế căn theo những cử chỉ thân mật giữa hai người, thì say sưa chủ đề, có hai Việt Nam, Việt Nam Sài Gòn và Việt Nam Hà Nội. Cô Việt "Tây hoá hóa Tây" thì lèo lèo tiếng Tây lên trầm xuống bổng luyến âm chuẩn hơn cả Tây hết thảo luận tương lai của trái đất, của nhân loại thì chia sẻ dự án khởi nghiệp tương lai.

Cả ba nói rất nhiều về những dự định và kế hoạch cả gần lẫn xa. Tất cả nếu không phải lấp lánh các tầng sắc màu triết lý thì là hồng rực lạc quan. 

Đó là chuyện trước ngày xứ cờ-hoa có ngài tân-tổng.

(2)

Những ngày này, tôi trải qua phần lớn thời gian ở trên núi.

Bận bịu nhiều với việc nhà, việc rừng không bao giờ có hồi kết thúc. Thể lý là vậy, còn về tâm tính, tâm tình thì là lăng xăng với câu hỏi dường như không có đáp án cuối cùng: ngày mai thích ứng sao đây.

Tôi chợt nhớ câu chuyện ba bạn trẻ. 

Thật tuyệt khi người ta trẻ. Với tràn đầy tự tin và chắc nịch khi nói về tương lai!

mật phong ký 2025: mẻ nấu đầu tiên

Hoàn thành mẻ nấu đầu tiên, ông chủ nhà phàn nàn, mật coi không được trong. Tôi thì thấy ổn, trong đục sáng đậm ra sao không cần biết, biết là nó nguyên chất coi như đủ :-)

Với kinh nghiệm đầy mình có được từ mấy vụ nấu mật các năm trước, tôi lăm lăm tay giẻ lau nóng ấm để mau lẹ chùi sạch những vết nước mật vương vãi quanh bếp nấu. Rồi nữa là cẩn thận dùng kim chỉ đính miệng phễu lọc bằng giấy vô gờ túi lọc vải bao quanh, đặng sao khi trút nước mật nóng thì cái phễu giấy không uốn éo rồi ngã tòm trong túi lọc vải. Nhưng cẩn thận là mấy thì bỏ sót vẫn không phải là ít. Tỷ như tôi lơ là không để ý chỗ đặt thùng đỡ phễu lọc, đến hôm sau dọn dẹp mới phát hiện ra mấy chỗ sàn nhà bếp lem nhem vụn đường. 

Ông lão nhà ta rất ngộ, trong suốt quá trình nấu bước cuối trong bếp, cứ chốc chốc ông lại gọi tôi ra để giải thích cùng chỉ dẫn làm này là làm gì và tại sao lại làm vậy. Mới đầu tôi còn hợp tác, gật gù ra vẻ ta đây đã hiểu. Sau rồi tôi chán, thôi thì để đợi mẻ nấu sau tiếp tục học tập. 

Buổi tối nói chuyện với Mẹ, tôi kể về kết quà thu được từ mẻ nấu mật đầu tiên. Ông lão nhà ta ngồi kế bên hóng hớt chán rồi thì cũng góp vui bà tám. Ông hớn ha hớn hở, giờ áp thuế với Canada, mật phong [nhập từ Canada] lên giá nên ông cũng có thể tăng giá bán mật.

Ơ kìa, ông vui tính. Đã bao giờ ông bán mật đâu mà nói chuyện lời lãi! Còn về cái vụ thuế ý mà, ông thiệt là cái chắc a. Vì hầu như mọi trang thiết bị liên quan đến mật phong của ông đều là made in Canada, giờ ông cần bổ sung này nọ tha hồ mà tốn kém a :-)))

mẻ mật phong đầu tiên của năm 2025

mật nấu xong đi cho, biếu, tặng
không tính công nhưng "đau" tiền chai lọ a :-)))

nồi Mỹ, nhiệt kế Trung Quốc,
còn lại đa số trang thiết bị, dụng cụ khác là made in Canada

mùa nấu mật năm nay

Thời gian [cây] phong cho nhựa thay đổi theo khu vực địa lý, theo thời tiết. Và như vậy thì tuỳ năm mà những kẻ nấu mật không chuyên tính toán bận bịu ngay từ đầu tháng Giêng hay có thể thảnh thơi chờ đến tháng Ba mới khởi sự.

Năm nay, việc chuẩn bị của chúng tôi được bắt đầu từ đầu tháng Hai: sửa cái túi lọc, mua mới mấy cái nắp xô lấy mật (bọn nắp cũ bị giấu đâu kỹ quá ông chủ nhà tìm mãi không ra), kiểm tra lò nấu ngoài trời và lượng ga cho bếp nấu trong ga-ra... Còn đặt xô lấy nhựa thì được thực hiện từ hôm kia.

Tôi học thêm được một mẹo mới liên quan vụ thu hoạch nhựa phong. Dân nấu mật không chuyên nhìn trời ngó đất, thấy đêm lạnh giá còn sang ngày nắng chói chang thì đoán định cây đã sẵn sàng cho nhựa.  Còn nếu sự chênh lệch này không quá lớn thì có khi chỉ cần chằm chằm nhìn mấy chỗ gốc cây: phàm coi ra hình hài bánh donut - một vòng tròn tuyết lún xung quanh gốc cây - thì chắc chắn có thể bắt đầu đặt xô hứng nhựa. 

gặp may sau một đêm xô đầy,
vô duyên gặp phải cái cây khó ở thì chắc phải đợi cả tuần :-)

trảng cỏ đâu rồi :-)

cái xe này lợi hại

trời xanh nắng và buốt lạnh

thủy mặc của ông giời

(1)

Năm trước, tôi coi một anh Nhật tu nghiệp ở Đức chuyên kẻ vẽ các đường ngang trên phông nền dài hàng mét. Tôi dốt nát về món mang tên nghệ thuật, nhưng vẫn thừa thãi sự ngưỡng mộ đối với anh nghệ sĩ này. 

Không phải về vẻ đẹp của các bức tranh thuỷ mặc khổng lồ, dù chúng đúng là đẹp thật (theo cảm nhận riêng của tôi). Mà chủ yếu là về hành động vẽ của anh hoạ sĩ. Nó giống như một trạng thái nhập tuyệt đối, thích nói là mang tôn giáo tính cũng được mà gọi là có kiểu cách của kẻ tâm thần xem ra cũng chẳng sai. Tôi tự nhủ, chắc trên thế giới này cũng chỉ đúng thằng cha này đủ kiên nhẫn, kiên trì để kẻ và vẽ các đường mực Tàu.

(2)

Tôi quyết định ra ngoài hóng lạnh và tuyết. Giày ngập lún trong lớp trắng xốp. Cái lạnh khô vờn xung quanh. Tiện có cái ghế quên không cất hồi cuối thu, tôi quyết định ngồi giữa cánh đồng tuyết. Và nhìn các ngọn núi.

Cây trụi trơ lá, thân thẳng tắp và đều một sắc nâu xám giữa nền trời nhờ nhờ. Đột nhiên tôi nhớ đến anh hoạ sĩ người Nhật kia. Ở đây, Ông Trời có hoạ phẩm riêng của mình. Không phải là các đường mực đen chạy ngang. Mà là các nét cứng cáp xam xám, nâu nâu thẳng đứng.

tiếc là điện thoại miễn phí không lấy được hình các đường kẻ xa xa

sáng tạo vĩ đại của người xứ tuyết
không sợ trơn, trượt, ngã nữa với cái vỏ bọc đế giày

chuyện nhà rừng: trước khi đông về

Tổng kết sau nửa đầu của tháng Mười: Nhiều chuyện nhỏ to phát sinh, việc chuẩn bị đón đông trên núi do vậy không được kỹ càng như dự tính ban đầu. 

Vườn hoa và vườn rau được để ở chế độ "sống chết mặc bay". Chúng tôi xuống núi, đằng sau lưng là sắc đỏ của hoa trong các vòng tròn đá và tím lạt của bìm bìm ôm bờ rào vườn rau. Trong vườn, cà chua, ớt và cà tím nhìn hấp dẫn nhưng đều là không ăn được nữa vì qua mấy đêm lạnh giá, chúng đã kịp mềm nhũn phần ruột trong khi lớp vỏ áo thì lại căng láng. 

Củi đun cho cả lò sưởi trong nhà và lò nấu mật phong ngoài trời đã được chuẩn bị tốt, nếu không nói là dư thừa, đủ vắt sang cả mùa sau nữa. 

lò sưởi mới lợi hại, tốn ít củi hơn

bên này cho sưởi, bên kia nấu mật

một khoảng thời gian rất chi là honjok :-)

đường trên núi, tôi nhìn không chán

các cây hoa chuẩn bị ngủ đông

nhà rừng tháng mười: những ngày chậm

Sáng dậy trễ, một cữ cafe không sữa, một bữa trưa tạm bợ, một ấm trà, và nửa sau của ngày là lặt vặt việc nhà, việc rừng. Chuẩn bị đón đông, bàn và lò nướng ngoài hiên được che phủ tránh tuyết. Gỗ được cưa, xẻ và xếp, phần cho lò sưởi trong nhà, phần cho lò nấu mật phong ngoài trời. 

Vườn rau trên núi cho mẻ thu hoạch cuối cùng là một rổ cà chua bi. Bọn chim đã di cư gần hết, giờ chỉ còn vài thủ trưởng lượn lờ giữa vườn rau và mái hiên. Dưới trảng cỏ từ mấy hôm nay chúng tôi thấy một ổ hươu con chơi đùa vui vẻ, gà tây cả tiểu đội sáng ra xếp hàng đi ngang từ rừng bên này sang rừng bên kia. Còn cuối chiều mỗi ngày là âm thanh của ngỗng trời trong hành trình di cư của chúng. Hai nhóc linh miêu đuôi cộc vốn yêu thích chơi đùa cạnh mấy bụi hoa giờ đi đâu chẳng rõ. Bà cụ hàng xóm nói nhìn thấy chúng, và cả gấu nữa, ở ngay dưới chân núi. 

Ông chủ nhà bị trộm thông tin thẻ tín dụng, xử lý vấn đề với công ty thẻ xong thì ông lọ mọ gọi điện cho một đống nhà thầu liên quan chuyện thanh toán. Những đầu mối quen thuộc đều bảo, muộn tý không sao. Còn với người ít giao dịch thì đề nghị đưa ra là các bác thích séc hay tiền mặt. Một bác nghe vậy nói ấy ấy tiền tươi. Bác cưỡi xe cổ lên núi lấy tiền, nghe con giời khen cái xe đẹp thì cười tít mắt.

Ở Williamstown, thấy mình trong tiệm rượu thì tôi cao hứng tự tặng mình một hộp Venchi. Có kẹo rồi, con giời chỉ mong mau mau về nhà để có thể pha ấm trà hưởng thụ. Thoả mãn rồi thì tôi quay sang bạn đánh chén trịnh trọng kết luận, sống trên núi hơi buồn nhưng cũng ổn ra phết, nhể :-)

cây hoa sống sót từ vườn hoa cũ

bê gỗ, xẻ gỗ, chuyển củi, xếp củi - việc rừng của tôi

tiệm rượu ở Williamstown

xe đời 1937 của bác chủ thầu chuyên món nền, móng

có cần đợi indian summer (?)

Tôi loay hoay với cái điện thoại miễn phí (có được khi đăng ký thuê bao) của mình, và buồn rầu chấp nhận sự thật là tất cả những hình chụp có được chỉ ghi lại một góc bé tý xíu của vẻ đẹp thực tế mà mắt nhìn cảm nhận :-)

Nhưng vậy cũng có là chi. Vì có một thực tế nữa/khác là tôi đâu có thể ghi chụp lại được tất thảy các dáng vẻ và sắc thái của tự nhiên. Và thay vì than phiền thì tôi vui vẻ nhìn ngó, sống chúng. 

Trong khi dưới nhà biển, sắc xanh vẫn chiếm thế chủ đạo thì lên núi chúng tôi thấy mỗi ngày một rực rỡ hơn các tầng màu của lá, của cây, của rừng. Tôi thích nhất là vào thời gian nửa sau của chiều, nắng phủ vàng mấy ngọn núi phía Berry Pond, khi ấy từ lấp lánh quả thực là chính xác.

Bà con nói muốn hóng Indian Summer phải kiên nhẫn đợi qua tháng Mười. Tôi ngồi nhìn trảng cỏ, nhìn bầu trời, nhìn bọn lá cây lượn lờ trong gió... đâu cần đợi a :-)

đường về nhà sau cuốc đi bộ cuối sáng

cuối chiều

góc vườn Nhật Bản giờ bị bỏ quên

nhà rừng: chuyến đi cuối tháng 9

(1)

Ở trên núi, chúng tôi cảm nhận về Helene qua màu của các tầng mây và sau đó là các cơn mưa đêm. 

Đôi ba tháng trước, chỉ với một cơn bão không tên mà xóm núi đã nháo nhào: cây đổ chặn đường một ngày, điện bị cúp ba ngày. Giờ coi tin tức rồi lại nhìn trời, ngó đất, phản ứng đầu tiên của tôi là rùng mình.

Tôi không tự tin để nói với bản thân là đã quen thuộc, đã hiểu về phương thức sinh hoạt trên núi. Nhưng tôi thừa minh bạch với bản thân là ở đây, con người thật bé mọn. Bạn có thể nhìn thấy những ngôi nhà đẹp, cảnh quan vườn tược, bể bơi, chuồng trại... cái chi chi cũng đẹp, cũng nên thơ. Nhưng có hàng vạn điều bạn bỏ lỡ và/hoặc không biết nếu không có trải nghiệm sống trực tiếp nơi chốn này: cây cỏ độc, côn trùng độc, thú vật phá phách và có khi là dữ dằn tấn công, những cây to vốn thường cho cảm giác tươi mát và chở che một khi bão tới lại hoá thành mối nguy chết người, và cũng là trong cơn bão thì những con gió khi thường dịu mát bỗng chốc lại trở thành một lực cuồng nộ cuốn phăng các lớp ngói lợp mái nhà... Trên đỉnh núi cao này, chuyện núi lở, lũ cuốn, nhà bị ngập trong nước khó xảy ra; nhưng mất điện và kéo theo là mất nước, rồi đường bị cây đại thụ chắn lối khiến việc đi lại trở thành bất khả thì dễ dàng trở thành một thực tế hiển nhiên. Cái cây nhỏ trốc rễ chắn đường, hàng xóm còn hò nhau cưa kéo xử lý. Nhưng thân cây đôi người ôm thì... chính quyền ơi chính quyền, rồi sau đó là ăn may tuỳ vào đoạn đường đó thuộc về tiểu bang nào mà việc dọn đường có thể là mau hay chậm.

(2)

Nhà rừng cuối cùng cũng có máy phát điện!

Ý định, và sau đó là kế hoạch, bắt đầu từ mấy năm trước. Đầu tiên là nó bị đặt lên hạ xuống nhiều lần bởi ông chủ nhà, một người đặc biệt căn cơ trong hầu hết câu chuyện liên quan đến đồng tiền. Rồi sau đó, khi ông đã trở nên thoải mái với cái hầu bao của mình thì xuất hiện vấn đề to về tiếp cận dịch vụ.

Nói nhà thầu hiếm ở cái góc này của xứ Berkshires là sai. Nhưng nhà thầu tốt thì đúng là không dễ tiếp cận. Họ bận, siêu bận với các đơn đặt hàng. Và kết quả là ông khách phải "đặt cục gạch" gần cả năm mới có thể chân chính tiếp đón ông khảo sát để bàn tính cụ thể về điểm đặt, kích cỡ và công suất, số lượng bồn trữ, rồi nữa là đặt nổi hay chìm...

Chuyện về cái máy loanh quanh một hồi hoá ra lại không đơn giản chỉ là cái máy. Ông chủ nhà phải gọi người đổ thêm vài xe sỏi đá mở rộng đường biên quanh nhà xe, rồi tự mình dọn dẹp cắt tỉa kha khá cây vì không sao thuê được người làm. 

Cho tới khi chúng tôi xuống núi để về nhà biển, hai bác thợ vẫn miệt mài người quỳ trước cục máy kẻ vắt vẻo trên thang. 

(3)

Tuần rồi trên núi, tôi nhìn cây đổi màu mỗi ngày mà cứ tiếc rẻ, giá như hai cô em sang chơi muộn hơn chút. 

Để có thể thấy dù chưa phải là Indian Summer thì cũng là gần-như-vậy-đi 🍁🍁🍁

hoa vườn rừng tháng 9

Cuối cùng thì...!

Ông lão ngồi tính toán, tính xong thì ươm hạt. Ươm hạt xong thì ông "đếm cua trong lỗ", nào thì hoa này xinh đẹp ra sao, nào là sáng ra ngắm hoa vui mắt thế nào. Tôi nghe miêu tả của ông thì có chút hiếu kỳ. Nhưng rất mau hiếu kỳ biến sạch, tưởng cái hoa chi hoá ra bìm bìm.

Mùa hè đã qua, tôi vẫn nghển cổ ngó hoa. Đợi. Đợi mãi. Godot không thấy, hoa không thấy. Thấy ông lão mặt mài dài ngoẵng buồn thiu thì tôi an ủi, thôi thì cành leo xanh một đoạn rào cũng coi là đẹp a.

Hôm rồi ra vườn hái ớt và bí ngồi, tôi phát hiện những nụ nhỏ giăng đầy mép rào. Thế là lại nổi lên cảm giác chờ mong.

Và cuối cùng, cuối cùng thì hoa đã nở. Khi hè đã qua. Khi thu đã tới.

Có ông lão tính cùn hết cỡ, mặt mày nghiêm túc phán một câu, có lẽ bấy lâu nay hoa vẫn nở nhưng vì mình ngủ dậy trễ nên chẳng thấy hoa. 

hancock 2024: nhà rừng đón khách

Tôi dẫn hai cô em lên nhà hàng xóm chào hỏi.

Chị bò nhớn đã có em bé hai tuần trước, bê con láu táu chạy đi chạy lại, thi thoảng dụi dụi đầu vô dì của nó. Bà dì hai tuần nữa đến ngày sinh nở, hẳn vì thế mà "khó ở" trong người, quắm quở lườm nguýt nhóc con. Ngược lại, với chúng tôi thì nó lại ra sức vươn đầu đòi vuốt ve.

Lũ dê béo ục ịch đứng ì một chỗ với vẻ mặt khinh khỉnh. Hai nàng ỉn giờ béo núc ních, không còn phi nước đại đuổi theo người lạ mà chỉ bước tới bước lui khụt khịt một tý gọi là.

Bọn gà vẫn thế, đột nhiên xuất hiện đột nhiên biến mất giữa không gian sân chơi và "lâu đài" của chúng.

Chúng tôi ra về với hai hộp trứng cùng một chai sữa "nông trại" tay mơ.

hoa còn, chim đã rời đi quá nửa
mùa di cư của hummingbirds chính thức bắt đầu

xuống núi

nhân có lá bánh đa nem "xịn", chúng mình làm món cuốn

vườn rau nhà rừng: rất nhiều cà chua và nhõn một trái cà tím

cây táo chính đã rụng và mất sạch quả (hẳn đám hươu đã xơi hết)
táo này được thu từ trảng cỏ nhỏ, siêu chua

một bữa brunch ở Blueberry Hill

nhật ký nhà rừng: những chuyến đi tháng bảy

Thời gian của tháng Bảy được chia thành hai phần, một nửa dưới biển, một nửa trên núi. Chuyện thường ngày ở nhà rừng có vẻ hết sức vụn vặt và tầm thường, nhưng ngoảnh lại nhìn hai chuyến đi, hai tuần thời gian sống tĩnh mịch, tôi phát hiện úi chà, không hẳn vậy đi!

(1)

Chúng tôi làm hai bữa mời cơm khách. Hàng xóm trên đỉnh núi ăn uống thoải mái, chén sạch sẽ làm chủ nhà cười tít mắt. Nếu ai đó nói hàng sáng có thói quen ăn trứng bác với kim chi thì hẳn tôi đây rất yên tâm mà dùng nước mắm cũng như nhiều loại gia vị bếp Á để làm món đãi khách. Hàng xóm từ dưới chân núi lên thì khác. Một ngày trước bữa đón khách, tôi đã được bạn đánh chén dặn dò, họ không biết dùng đũa đâu nhá. Hôm sau, ông lão còn cẩn thận gọi điện hỏi hai bác hàng xóm này liệu họ có xơi được rau mùi. Tôi chẳng cần đợi ông thêm lời chỉ bảo, tự giác mà tiết giảm tối đa các tầng gia vị. Kết quả là các món cứ gọi là nhàn nhạt theo đúng nghĩa của từ. 

Tôi cứ đơn giản nghĩ về một pattern người Mỹ không quen với bếp ngoại quốc. Hoá ra đâu chỉ vậy. Bà khách kể chuyện ông chồng của bà chỉ đến khi hai người quen biết và thành vợ chồng mới biết tôm hùm là cái chi chi. Rằng bà phải thuyết phục mãi thì ông mới thử, và đã thử rồi thì kể từ đó giữa hai người luôn có màn tranh cãi đáng yêu ai ăn nhiều hơn ai. Ông khách xuất xứ cộng đồng Mỹ-Ý ở Pittsfield, được mẹ của ông nuôi lớn với pasta và meatballs đĩa lớn, đến chính bà người yêu và sau này trở thành vợ của ông cũng phải choáng ngợp. Đấy, người Mỹ với người Mỹ còn bao khác biệt đường ăn lối uống, huống chi cho họ thử xì dầu và nước mắm bếp Á Châu thì cảm giác lạ lẫm còn lớn tới đâu a :-)

(2)

Từ nhiều năm nay, giữa ông chủ nhà và ông hàng xóm trên đỉnh núi luôn có một dạng trao đổi không hồi kết về đất tôi, rừng anh. Ông này nói đỉnh núi là của tôi, ông kia bảo bố tôi nói đỉnh núi là của nhà tôi. Có lần tôi hỏi ông lão nhà ta thế rốt cuộc là thế nào thì ông bảo khế ước, hồ sơ nộp thuế, và cả mấy tổ chức cơ quan đo đạc và bảo vệ rừng liên quan đều khẳng định quyền sở hữu của ông.

Hôm rồi, nhà hàng xóm cho cắm biển cảnh báo không chỉ ôm trọn đỉnh núi mà còn, theo lời ông chủ nhà dưới này, lấn lướt thêm gần hai chục feet đất rừng của ông. Điều thú vị là ngoài một câu đại ý ông này [nhà trên núi] còn tệ hơn ông kia [một hàng xóm khác từ mấy năm nay nhằng nhẵng đòi các nhà xung quanh đất rừng mà ông coi vốn phải là của mình] thì ông lão nhà ta xem ra cứ là tưng tửng.

Tôi đại khái hiểu là vì kiểu gì thì ngọn núi cũng chẳng chạy đi đâu được, mất ít cây rừng và đất rừng phía dưới cũng chẳng sao, trong khi nếu thích thì ông vẫn có thể cưỡi ATV chạy ầm ầm lên đỉnh núi ngó nghiêng hay dạo loanh quanh các lối đường rừng mới được nhà hàng xóm trên núi mở. Còn với vị ủ mưu đi kiện đòi đất kia thì đơn giản là ông, cũng như mấy láng giềng khác, ghét cái mặt nên cương quyết không có chuyện nhượng bộ chi chi. 

(3)

Lý do chính thức được hàng xóm đưa ra giải thích cho việc cắm biển báo là vì giờ này đám săn trộm nhan nhản, rất phiền và cũng rất mất an ninh. 

Theo luật của tiểu bang, biển phải được đặt theo một khoảng cách nhất định, ghim biển vào cây do vậy mà cực kỳ lách cách. Bác hàng xóm mua dụng cụ và nguyên vật liệu, còn gắn biển thì có một ông chủ thầu xây dựng trong vùng làm miễn phí. Đổi lại, ông thầu này sẽ được quyền tự do săn bắn, và quan trọng hơn nữa là ông sẽ thay mặt chủ nhà đuổi đám săn trộm.

Ông lão nhà ta là một tay duy mĩ theo chuẩn riêng tương đối đặc biệt. Ông ghét các biển báo vì chúng làm rừng và đường rừng trở nên "xấu xí". Nhưng sau vụ đầu tháng giữa đêm có mấy gã săn dở hơi lượn lờ trong đất của ông thì giờ ông cũng bắt đầu tính toán hợp tác với ông thầu đầu gấu kia. 

Hai ông gật gà gật gù ra kết quả đến đâu chưa rõ. Chỉ biết ông thầu cho ông lão nhà ta hai túi thịt thà sản phẩm săn bắn của ông, một là xúc xích thịt hươu, một là meatballs thịt gấu. Bác hàng xóm nhà trên khen bánh kẹp thịt gấu ngon lắm. Tôi nghe xong cố mím miệng không nói gì còn trong dạ thì thì thà thì thầm eo ôi. 

(4)

Mà nhân vụ này thì cuối cùng tôi cũng biết ai là chủ nhân ông của lều gỗ nhỏ nằm chơ vơ một góc trên đường lên núi. 

Có một tay phong cách "anh chị" trong vùng chả hiểu sao mua được mẩu rừng bé hin hin rồi dựng lều. Lều gỗ nhỏ nhưng cũng trang bị đầy đủ từ lò nướng tới ghế ngồi ngoài trời. 

Ông này chuyên sang đất các nhà hàng xóm săn trộm. Mấy năm trước, ông xả rác ở đúng đoạn phân cách rừng giữa nhà ông drone và ông lão nhà ta. Ông drone hiểu lầm, trách cứ với chút giọng điệu doạ nạt kiện cáo ông lão nhà ta; đến khi vỡ lẽ thì cộng nhiều bực tức tích tụ từ trước ông liền kiện tay đầu gấu và đã kiện thành công. Nhưng ông lão nhà ta đâu phải cư dân thường trú ở xóm núi, kiện tụng mệt mỏi và tốn công sức nên giải pháp hợp tác với một ông "gấu" hơn, người hợp tác với hầu hết các hộ gia đình xóm núi, xem ra là hiệu quả hơn hết. 

Mà ai biết, làm vậy có khi ông còn đều đều được cho thịt thú rừng từ gà tây qua hươu tới gấu chẳng biết chừng :-)

(5)

Hai chuyến đi lên núi tháng Bảy khẳng định ý kiến của tôi liên quan đến việc tổ chức vườn rau, cả ở nhà biển lẫn nhà rừng. 

Tôi đề nghị bạn đời giảm số lượng cây cà chua, nới khoảng cách giữa các cây rau, và nhất là tỉa bớt cành cho mấy gốc cà chua khi chúng bắt đầu vươn cao quá ngưỡng giá đỡ. Ông lão thay vì trồng mười thì hài lòng với chín gốc cà chua, khoảng cách giữa các cây rau do đó xem ra chẳng thay đổi là mấy, còn về chuyện tỉa tót thì ông băn khoăn làm cây đau nên rón rén loại bỏ đâu như chỉ một hai cành.

Kết quả là chi? Chỉ có cà chua sống tốt. Chúng áp đảo đám láng giềng, khiến từ cà tím qua bí ngồi đến củ cải, ớt, rồi diếp và đậu đũa, tuốt tuột uể oải vật vờ. Tôi tính toán sang nửa sau tháng Tám, chúng tôi hẳn sẽ bị ngập trong núi cà chua thu hoạch được. Còn cho tới giờ, xem ra chỉ có cà tím và rau diếp là ít nhiều rộng rãi cho rau quả. Củ cải bị bỏ lỡ thời điểm thu hoạch, cây cao lồng ngồng trổ hoa và củ thì hoá thành bấc xốp, tôi coi như cây cảnh ngắm cho vui vậy. 

(6)

Trong khi vườn rau ở chế độ "để em nó tự nhớn" thì vườn hoa Nhật Bản mở rộng lại cần rất nhiều công sức đầu tư.

Tôi giống như con mụ tâm thần, tay cào tay xới chán chê thì còng lưng bê đá xếp các đường gờ và tường nhỏ ôm giữ các gốc cây hoa. 

Dù vườn hoa vẫn ở trạng thái "đang làm" thì chúng tôi cũng đã đủ vui khi chứng kiến những thay đổi hình sắc mỗi ngày của nó. 

trăng mười sáu: trên Berry Pond

niềm vui nhỏ: khi trời rất nóng thì mình xuống núi chén cà-rem

sau ba bốn năm dọn dẹp, góc vườn đã rõ hình hài

ăn uống và giao tiếp xã hội: một bữa mời cơm khách

hoa trồng và hoa dại

tanglewood 2024 (1): tanglewood music center orchestra

Emanuel Ax

Chúng tôi có vị trí tốt trong lều. Nhìn lên sân khấu đang được lấp đầy bởi các nhạc công, tôi ngạc nhiên, sao trông như học sinh vậy nhể. Được hồi, ông lão nhà ta mới phát hiện, đây không phải là BSO chân chính mà là dàn nhạc công trẻ. Một số trong đó sẽ có tương lai rực rỡ, số còn lại thì khó nói. Có thể là nhì nhằng gắn với nghề nhạc, cũng có thể rẽ ngang trở thành bồi bàn, bếp trưởng, thợ cơ khí hay một nông dân tay chơi. 

Điều ấn tượng hơn cả đối với tôi là có rất nhiều khuôn mặt Á Châu. Tôi nhìn qua danh sách nhạc công. Những cái tên khẳng định điều tôi nhìn trước đó. Rất nhiều tên Hàn, Trung và Nhật. Không Nguyễn chẳng Lê hay Trần. Tôi phì cười với liên hệ vụt qua đó của mình. Rồi bỗng nhiên nghĩ tới DA cùng gia đình đang sống ở Hongkong. 

Ông nhạc trưởng Nelsons tôi vốn quen nhìn mấy năm nay đồ sộ và bệ vệ giờ sao lại giống một quý ngài ăn kiêng, gọn gàng và nhẹ nhàng.

Như mọi khi, Tanglewood tràn ngập các ông già và bà già. Vị trí càng đẹp, khán giả càng lụ khụ. Tôi cười hi hi ha ha, đấy cứ phải là có xèng a. Văn hoá và tiền tài, thật là bộ đôi hài hoà. 

The Leonard Bernstein Memorial Concert 21.07.2024
già coi trẻ